Tản mạn đầu Thu !

Vũ Đăng Khuê

Sáng ngủ dậy, trời cảm thấy se se, nh́n tờ lịch treo trên tường mới thấy đă hết tháng 9. Tháng 9 có hai ngày lịch đỏ: “Kính Lăo” (19/9) và “Thu Phân” (23/9). “Kính Lăo” th́ đă kể rồi, “Thu Phân” th́ chưa, nên xin có vài gịng tiếp tục, rất là ngắn gọn, không chi tiết.   

Theo bác Google th́:  

Trước chiến tranh, ngày “Thu Phân” được gọi là ngày “Lễ Hội Thần Hoàng Mùa Thu” là lễ cúng những vị thần linh của hoàng gia và các đời Thiên Hoàng vào tiết “Thu Phân” hàng năm. Sau đó, ngày này dần dần lan rộng và sau chiến tranh th́ được đổi thành “Ngày Thu Phân” và là Ngày lịch đỏ. 

Đây là một dịp để người Nhật thể hiện ḷng thành kính với tổ tiên và tưởng nhớ những người đă khuất. Vào ngày này họ thường đi tảo mộ để bày tỏ sự biết ơn và nhớ đến tổ tiên. 

Đặc điểm của ngày này là ngày có vẻ từ từ ngắn và đêm th́ từ từ “dăn ra” khác với những ngày của tháng 5, tháng 6 “Đêm chưa nằm đă sáng”. Vào cái mùa này, ra ngoài phải khoác thêm chiếc áo mỏng cho người đủ ấm.  

Ở Nhật, ngoài những dịp nghỉ truyền thống hoặc định kỳ có tính cách rời rạc, c̣n có 2 kỳ nghỉ “連休“hơi dài, ghép từ 2 chữ “tuần lễ” kèm theo tên 2… kim loại quí.  

Cuối tháng 4, đầu tháng 5, có “Tuần Lễ Vàng” (Golden week). Gần cuối tháng 9 có “Tuần lễ Bạc” (Silver week). Nếu khéo “kết hợp” với những ngày phép được hưởng với nơi làm việc (trung b́nh 1 năm, trừ những người làm arubaito (làm giờ nào ăn giờ nấy), mỗi người sẽ có từ 10 đến 20 ngày nghỉ ăn lương (有給), người Nhật sẽ có một thời gian vừa đủ để làm một chuyến du lịch cận...du hoặc viễn du rất ư thoải mái.  

Năm nay, sau gần 3 năm dịch bệnh, dù corona vẫn lây lan, nhưng thiên hạ đă chấp nhận sống chung với  “lũ”, phố phường của Nhật đă đông đúc rộn rịp, người người, nhà nhà….tiếp nối rủ nhau tràn ra đường phố. Các vận động trường, khách sạn, hàng quán đầy rẫy người và người, báo hiệu kinh tế sẽ có ngày “nước tôi”….đang trên đường phồn thịnh.  Cứ được thảnh thơi đi đâu không g̣ bó, ngồi cạnh nhau tán dóc, nâng ly thoải mái, ực vài hớp, như thế đă quá ư là hạnh phúc. C̣n cần ǵ nữa? V́ thế ba cái chuyện lạm phát, giá cả tăng vùn vụt đều chỉ là….chuyện nhỏ.  

Niềm vui không hẹn! 

“Thu Phân” năm nay, tôi có hai niềm vui khá bất ngờ, một là nhận được tập hồi kư từ “Nàng” do một tên bạn gửi cho với đầy đủ chữ kư. Tôi đang ngấu nghiến và vẫn c̣n đọc dang dở.  

Hai là khi nhận được 3 buồng nho xanh シャインマスカット。(Shine Muscat) từ một cô ở cùng xóm: Bàn Cờ. Cô này có cái dáng thon thả mặc áo dài rất đẹp. Hiện nay, cô đang định cư cùng gia đ́nh tại Yamanashi, một địa danh có những vườn nho nổi tiếng.

 

             

Nho xanh – Hồi kư “Băo Tố Cuộc Đời”

 

Người cho….nho (tóc dài áo trắng) 

Tôi nghĩ là tôi và bạn ta đă ăn nhiều loại nho và đều biết vị. Nho có 3 loại mầu: đỏ, xanh lá cây và đen. 

Các giống màu đỏ nổi tiếng như “Gorby '', “Olympia'', “Kaiji'' và “Aki Queen”, màu đen có “Kyoho''….. '' và màu xanh như "Shine Muscat", "Suiho" và "Rosario Bianco". C̣n thêm loại nho đỏ nhưng trái bé xíu th́ thú thật không biết gọi là nho ǵ, bạn nào biết xin chỉ giáo.  

Nho xanh “thứ thiệt” cô gửi cho không hột này rất ngon có thể ăn luôn cả vỏ, khác với loại nho đỏ như Mine, Kyoho, ruột cũng ngon nhưng phải bỏ cái vỏ có vị chan chát và lại có hột.  

Tại sao tôi gọi là thứ thiệt v́ cũng là nho xanh thỉnh thoảng mẹ cháu mua, nhưng ăn thấy kỳ kỳ sao đó, nó không to, tṛn và không có vị hơi chua như thứ thiệt. Có hỏi th́ mẹ Cháu nói:  

-         Đó là nho “nhập”.

-         “Nhập” ở đâu?

-         Không biết, thấy “rẻ” th́ mua ăn thử. 

T́m hiểu trên mạng th́ biết là “nước lạ” đă chôm giống của Nho này và trồng tại “Tung Của” với giá bán chỉ bằng 1/3 giá Nho Nhật. Chắc chính là nó “thứ giả” đây. 

Chính phủ Nhật  đă làm thành luật cấm đem những “kho tàng giống này” ra khỏi nước. Thiệt t́nh với màn chôm chĩa này. 

Cám ơn “Nàng” với những gịng chữ tả lại cuộc đời đầy băo tố và Cô cùng xóm đă cho tôi được hưởng niềm vui quá bất ngờ.

 

 

Chuyện Xửa Chuyện Xưa  

Vào 2 ngày của cuối tháng 9 (6 năm trước), nhân đám cưới của con gái cô em tại Nhật, sau mấy chục năm xa cách, gia đ́nh tôi vừa có một dịp đoàn tụ tạm đầy đủ từ khắp bốn phương: Mỹ, Pháp, Úc, Việt Nam, Nhật Bản…. Lợi dụng những “dư âm” c̣n lảng vảng trong đầu của lần hội ngộ mà không biết bao giờ mới có lần sau. Tôi ngồi vào máy và bắt đầu… đưa đẩy. 

Thông thường th́ khoảng cuối tháng 9, trời sẽ có những cơn gió nhẹ mà tiếng Nhật gọi là “hada samui” (肌寒い) khiến làn da se se, tê tái, khi ra ngoài phải khoác thêm một cái ǵ đó dù rất “mong manh”: một dấu hiệu báo trước bắt đầu mùa Thu. Năm nay, sau những cơn nóng kinh khủng của tháng 8 kéo dài đến giữa tháng 9, trời đă cũng từ từ chuyển mùa nhưng cùng với… những cơn băo, cơn mưa, lũ lụt, lở đất thật khủng khiếp át hẳn những cơn gió nhẹ. 

V́ thế chỉ mới là đầu thu chứ chưa trọn vẹn là thu, tôi sẽ chỉ nói một chút chút về mùa thu Nhật Bản mà chính ḿnh đă trải nghiệm nơi chốn mới đi qua trong lần đoàn tụ với gia đ́nh 6 năm trước.  

Năm nay, nhờ các cô em thu xếp, đại gia đ́nh tôi đă có một “tuần lễ bạc” ấm cúng kể từ ngày xa nước. 

Địa điểm anh em tôi gặp nhau là một khu vực nghỉ mát thuộc cao nguyên Nasu, nằm trong tỉnh Tochigi cách trung tâm Tokyo khoảng 1 giờ 20 phút shinkansen. Rời nhà 8 giờ sáng lúc trời cũng hơi lạnh, sau gần 1 tiếng “vất vả” trên xe điện thường v́ phải đứng, tụi tôi đă tập trung đầy đủ tại nhà ga Tokyo để tiếp tục chuyển sang shinkansen đến địa điểm. Sáng nay nhà ga Tokyo người quá đông hơn hẳn thường ngày, tôi thấy họ vào và ra liên tục, họ lên và xuống từng đoàn từng nhóm.. “Tuần Lễ Vàng hay Bạc”, thường là dịp thuận tiện nhất thiên hạ rủ nhau đi chơi, hoặc dắt con cháu về thăm ông bà, hoặc t́nh nguyện làm công tác xă hội ở những nơi đang bị tai ương tàn phá. Hôm nay mọi người thuộc mọi lứa tuổi từ già đến trẻ trông mặt mũi lúc nào cũng tươi rói v́ những niềm vui họ sắp được hưởng, v́ những công việc họ sắp làm khiến tôi và gia đ́nh trong nhóm người đông đảo đó cũng cảm thấy rộn ràng. 

Shinkansen đưa chúng tôi đến nhà ga Nasu Shioharai khoảng trước trưa và xe bus của khu nghỉ mát sẽ đưa chúng tôi đến “cứ điểm”. Sau lời chào của người hướng dẫn kiêm luôn tài xế, xe bắt đầu phom phom vượt qua những con đường lúc thẳng lúc quanh co, hai bên có những ruộng lúa mà đây đó có rải rác vài thằng “bù nh́n”. Tôi ngồi gần cửa sổ yên lặng nh́n ra ngoài, đầu óc bồng bềnh “trôi” theo những cọng lúa ngả nghiêng dưới cơn gió thu nhè nhẹ. Quay hé cánh cửa xe, gió đồng lùa vào mát rượi thịt da, một câu hát về “thu” bỗng chợt hiện ngay trong đầu.. 

Gió heo may đă về
chiều tím loang vỉa hè
và gió hôn tóc thề
rồi mùa thu bay đi

trong nắng vàng chiều nay  

Tôi cười thầm tự khen ḿnh về cái trí nhớ chẳng....giúp được ai.. Ḍng liên tưởng của tôi chợt đứt ngang v́ tiếng của đứa con gái ngồi bên cạnh khi xe băng qua cả rừng hoa.“Bố ơi, đẹp quá”. Tôi thấy đẹp, với đầy đủ màu sắc đúng như có người đă viết mà tôi đă được đọc ở đâu đó đại khái là: “lá thu Nhật Bản như là một bữa tiệc cho đôi mắt.... tạo nên một khung cảnh lăng mạn, con người cùng thiên nhiên tồn tại trong sự tĩnh lặng, ḥa hợp.”.. Xe cứ tiếp tục lướt với tốc độ vừa đủ để thiên hạ ngắm nh́n. Một lần nữa, tôi lại thấy là mùa thu không phải qua câu ca lời hát mà bằng mặt trần mắt thật. Mùa thu Nhật đẹp vô cùng. 

Đến địa điểm, sau khi pḥng ốc được chia xong cùng với những dặn ḍ cần thiết, đại gia đ́nh chúng tôi chia thành nhiều nhóm, đi xe đạp, đi dạo, vào onsen, hồ tắm hay rủ nhau pingpong. V́ muốn tiếp tục thưởng thức trọn vẹn “ư nghĩa của mùa thu, lá thu” tôi đă chọn “tiết mục” đi bộ. Course đi bộ là một con đường ngoằn nghèo, lúc lên ghềnh lúc xuống suối, nằm dưới các cành cây đầy lá đỏ (momiji -Hồng Diệp-紅葉) bao phủ, dù đi năm phút đă về chốn cũ nhưng tôi cố t́nh đi chầm chậm để tận hưởng trọn vẹn cái không gian thinh lặng vừa đủ cho ḿnh ta ngắm ta.  

“Một ḿnh đi lang thang trên đường
Ḷng hiu hắt và nhớ bâng khuâng”. 

Bài hát đầu tay của nhạc sĩ Cung Tiến lại được tôi nhẩm trong miệng, và tôi dù không hiu hắt nhưng ḷng quá bâng khuâng không thể giải thích.  

Trước và sau tôi cũng có lác đác vài nhóm người chắc là “cùng tâm trạng”, họ im lặng ngắm nh́n, thinh không thật im ắng chỉ nghe róc rách của tiếng nước chảy khi đi ngang một con suối nhỏ.  

-----------------

Sau bữa cơm tối hàn huyên với gia đ́nh, tụi tôi lại tiếp tục “theo đuổi” những chương tŕnh khác như thăm sở thú gần đó, hát karaoke, tiếp tục tắm onsen..... Riêng tôi th́ xuống tầng 1 của nơi nghỉ mát đang có một chương tŕnh nhạc sống do nhiều nhóm “dân ca”, “enka”…. Nhật Bản tŕnh diễn, tôi chọn một chỗ ngồi ở ngoài trời tuy hơi xa sân khấu để có thể nh́n toàn diện tất cả. Họ chơi nhiều loại nhạc lắm nhưng tiếng đàn samisen thả ra như “gằn” từng tiếng một mang âm hưởng là lạ liêu trai nhất là khi nghe giữa trời lạnh. Cô gái Nhật trẻ trong trang phục kimono có cái dáng mềm như sợi khói, với mái tóc thật dài. Tiếng đàn và tiếng hát của cô như quyện lấy tôi, đưa tôi trở lại thế giới của tôi. Cả một vùng kỷ niệm xa xưa sống dậy, đặc biệt là h́nh ảnh một tóc dài áo trắng.  

Dạo c̣n học đệ Nhị Hưng Đạo, mỗi buổi trưa, tôi hay sang nhà tên bạn cùng xóm vừa đàn vừa nghêu ngao hát, người cô của tên bạn lại là fan ái mộ Nhật Trường, cứ “khuyến khích” tôi hát, lâu lâu lại dúi cho ḿnh một “chút đỉnh” để… cà phê cà pháo. Là người “làu làu” với nhạc Trần Thiện Thanh, thế là tôi lại có dịp tuôn ra như sấm, vừa được hát nhạc ḿnh thích lại có thêm chút… quà, ai mà không ham không thích. Cũng ngay những giây phút đó th́ có một tóc dài áo trắng, có lẽ dân Nguyễn Bá Ṭng tay xách cặp lướt qua, và lúc nào cũng nh́n ḿnh rồi cười mỉm tỏ vẻ như đồng t́nh với những bài ḿnh hát. Ngày qua ngày, riết quen không thấy nàng tôi không chịu được, tôi “kết” ngay mái tóc dài có đôi mắt hơi có vẻ lạnh lùng và nụ cười mỉm mà theo tôi là tươi sáng nhất. Những “ấm ức” đó tôi để măi trong ḷng chứ không dám “biểu hiện” ra với ai. Một năm sau, th́ không thấy tóc dài áo trắng nữa. Tôi nghĩ là nàng đă đi xa và tôi cũng đă rời nước, nhưng tôi bắt đầu yêu và thích bất cứ h́nh bóng nào mà có tóc dài áo trắng.  

Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,
Hôm xưa em đến, mắt như ḷng.
Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,
Gót ngọc dồn hương, bước tỏa hồng. 

(Áo trắng- Thơ Huy Cận) 

Lần về lại VN cuối tháng 2/75 tôi có ư t́m h́nh bóng cũ nhưng lại bỏ ngay ư định v́ nghĩ chuyện chắc cũng chả đến đâu. Quả là một kỷ niệm thật đẹp.

--------------- 

Thuở đó ḿnh c̣n quá trẻ trên tất cả mọi “phương diện”. Bây giờ bạn bè cùng lứa ít nhất cũng đă bắt đầu con số 7, cái lứa tuổi theo tôi nghĩ là tuổi dành nhiều cho quá khứ, nói theo kiểu bây giờ là “sống ảo”. Nhưng có lẽ chắc chỉ có ḿnh tôi nghĩ thế v́ mấy người bạn học cùng năm tuy sống rải rác nhưng lúc gặp nhau lại trông ai cũng tươi tắn. Họ đang cố gắng tận hưởng những ngày…c̣n lại.  

Nhớ lại 20 năm trước, Trong một lần đi nghe ban nhạc Kaguya Hime quần loa tóc dài tŕnh diễn, mở đầu bằng màn hô to của Minami Kosetsu 

Oretachi Mada wakai daze (Tụi ḿnh c̣n rất trẻ)

Obaasan, Ojiisan mada natte nai daze (Ḿnh chưa là ông già bà cả)

Itsu made mo, doko made oretachi no tamashi seishuun daze (Bất cứ lúc nào bất kỳ ở đâu, tâm hồn tụi ḿnh thanh xuân tươi trẻ) 

Ừ nhỉ, “Chúng ta c̣n rất trẻ mà” hay là ḿnh bắt chước họ sống “trẻ” đi nhỉ? Nhưng bắt chước làm sao? Đang suy nghĩ th́… 

Có tiếng vỗ vai của mẹ cháu nhắc nhở ….uống thuốc, thế là bừng tỉnh “cơn” mê” trở về hiện thực. Ăn cơm uống thuốc xong, sẽ tráng miệng bằng vài trái nho xanh của Cô Hàng Xóm và tiếp tục đọc tiếp phần hồi kư nhiều sóng gió của “Nàng”.  

Một ngày của tôi giờ đơn giản thế đấy.

 

V.Đ.K