Tại sao tuyển thủ và khán giả Nhật Bản dọn dẹp sau mỗi trận đấu bóng đá?

Julian Ryall*

Phạm Vũ Thịnh dịch 

Trong vòng vài phút sau khi đội tuyển Nhật Bản chiến thắng rời sân vận động quốc tế Khalifa ở Doha vào tối thứ Tư 23 tháng 11-2022, trang Twitter chính thức của FIFA đã công bố hai bức ảnh. Một là ảnh phòng thay đồ sạch sẽ không một vết bẩn, với những chiếc khăn lau được gấp xếp chồng lên nhau ngay ngắn. Bức thứ hai là cận-cảnh chín con hạc giấy origami hoàn hảo kèm thông điệp “Cảm ơn” bằng tiếng Nhật và tiếng Ả Rập.

Trong khi đó, các khán giả trong màu áo của Blue Samurai – một số rõ ràng vẫn còn đang cố gắng trấn tỉnh sau chấn động về chiến thắng 2-1 tuyệt diệu của đội nhà trước nước đã từng vô địch thế giới bốn lần là Đức – họ di chuyển lên xuống lối đi giữa các hàng ghế trong sân vận động một cách có quy tắc, để thu nhặt từng mảnh rác vụn, dồn vào các túi rác sắp xếp trật tự để dễ mang đi.

Dọn dẹp sân vận động từ lâu đã trở thành truyền thống của những người hâm mộ Nhật Bản khi tham dự các sự kiện thể thao trong nước họ, nhưng đã khiến nhiều người ở các nước khác phải nhíu mày ngạc nhiên, khi các đội bóng đá và bóng bầu dục của Nhật Bản bắt đầu xuất hiện trên sân khấu thế giới.

Lần đầu tiên họ được giới truyền thông thế giới chú ý là khi Nhật Bản đồng tổ chức World Cup 2002 với Hàn Quốc, nhưng rồi các đội dọn dẹp rác đã trở lại hùng hậu thêm lên trong bốn giải đấu bóng đá thế giới tiếp theo mà Nhật Bản đã vượt qua vòng loại.

Rồi họ lại có mặt trên các khán đài cho Giải bóng bầu dục thế giới 2019, và họ hẳn đã xuất hiện tiếp nếu khán giả được phép vào xem Thế vận hội Olympic Tokyo năm ngoái đây.

Việc này đã trở thành một truyền thống trong giới người du lịch để cổ võ thể thao, mặc dù nhiều người không phải dân Nhật vẫn còn khó nhọc để lý giải.

Một video ngắn của một người Qatar tung lên mạng xã hội cho thấy anh ta đã đến gần một người đàn ông Nhật Bản đang thu gom rác trong sân vận động sau trận khai mạc của giải đấu World Cup năm nay – thậm chí chẳng phải là một trận đấu của đội Nhật Bản – mà hỏi rằng có phải ông ta làm vậy chỉ để được lên Ti-vi hay không.

Người hâm mộ Nhật Bản ấy thậm chí không tỏ vẻ khó chịu vì lời bình phẩm rằng ông đã làm việc ấy chỉ vì muốn nổi tiếng trong vài giây; ông ta mỉm cười, nhún vai và quay lại tiếp tục nhặt rác.

Đối với người Nhật, việc họ được người khác nhìn nhận như thế nào là điều rất quan trọng. Hành vi nào xúc phạm văn hóa nước ngoài, cho dù vô tình đi nữa, vẫn là nguyên nhân gây ra xấu hổ nghiêm trọng, cho chính cá nhân và liên đới cho cả quốc gia họ. Vì vậy, họ muốn trở thành những người chủ nhà hoàn hảo, cùng là những người khách hoàn hảo.

Cùng lúc đó, cách Doha sáu múi giờ về phía đông, những người hâm mộ cuồng nhiệt đã xuất hiện từ các quán rượu trên toàn quốc Nhật Bản ngay trước nửa đêm, say sưa với chiến thắng dù vẫn còn chút hoài nghi không dám tin vào tỷ số cuối cùng. Nhất là sau khi họ đã nhìn thấy sức ép dũng mãnh của đội Đức quốc trong hiệp đầu, mà chỉ nhiều pha thủ thành xuất sắc mới hạn chế được Đức dẫn trước một bàn duy nhất trước giờ nghỉ giải lao.

Những người hâm mộ mừng vui nhảy múa tưng bừng trên giao lộ ở tụ điểm giao thông nổi tiếng ngay trung tâm khu phố đêm Shibuya. Nhưng, đúng theo quy luật, họ đợi đèn giao thông chuyển sang màu xanh cho họ trước khi tràn xuống đường tiếp tục cuộc nhảy múa ăn mừng trong cơn say men chiến thắng. Cảnh sát đã canh chừng, nhưng chỉ phải can thiệp để nhắc nhở một hai "vũ công" muộn màng bước lên lề đường trước khi đèn hiệu lại đổi màu.

Cũng là những khung cảnh tương tự đã xảy ra ở các thành phố Osaka, Nagoya, Fukuoka và Yokohama; những người hâm mộ đã ăn mừng kết quả, nhưng vẫn trong giới hạn của hành vi có thể chấp nhận được. Miễn là đừng đánh thức khu phố dậy, thì vẫn không sao cả.

Người hâm mộ Nhật Bản không hát những lời ca xúc phạm đối thủ của họ, và không thể tưởng tượng được chuyện họ lao vào đánh nhau với những người ủng hộ đối thủ. Việc thiếu bia rượu trong các sân vận động ở Qatar hầu như không được đề cập trên các phương tiện truyền thông Nhật Bản, bởi cảm giác rằng đấy là chuyện văn hóa của Qatar và nước chủ nhà có quyền đưa ra các quy tắc thiết thực. Và tương tự như thế, Nhật Bản không tỏ quan điểm gì về vấn đề đeo băng tay ủng hộ quyền đồng-tính LGBT. Nhật Bản cố gắng hết sức tránh xúc phạm nước chủ nhà.

Cũng là chuyện tương tự với chính các tuyển thủ Nhật Bản nữa; họ không giả vờ bị thương hoặc mưu mô làm cho một đối thủ cũng là đồng nghiệp cầu thủ chuyên nghiệp bị đuổi khỏi sân. Họ không bao giờ cậy đông xúm nhau mắng mỏ trọng tài, và kháng cự trọng tài là điều cực kỳ hiếm có. Họ chơi đúng theo quy luật.

Ra khỏi sân cỏ, hiếm khi có cầu thủ bóng đá Nhật Bản nào lên trang nhất các mặt báo vì uống rượu, đánh nhau, đánh bạc hay bị bắt quả tang cặp kè với vợ người khác. Như đã đề cập trên đây, nỗi xấu hổ cho cá nhân sẽ rất lớn – nhưng nỗi xấu hổ mà họ mang lại cho câu-lạc-bộ sẽ còn lớn hơn đến không thể chịu đựng nổi.

Tương tự như thế, cầu thủ Nhật Bản không bao giờ mơ đến chuyện lên một chương trình phỏng vấn để bài xích câu-lạc-bộ, người quản lý, người chủ và đồng đội của mình để buộc phải cho chuyển nhượng. Đó là chuyện không thể tưởng tượng được.

Và có rất nhiều cầu thủ Nhật Bản từng thi đấu cho các câu-lạc-bộ ở Anh – như Minamino Takumi ở Liverpool, Yoshida Maya ở Southampton và trước đó nữa là Kagawa Shinji ở Manchester United, chỉ nêu một vài ví dụ thôi – họ đã không manh động để đòi chuyển nhượng khi họ không được thi đấu, mà thay vào đó, họ cúi đầu làm việc cho toàn đội.

Hiện giờ sự chú ý chắc chắn sẽ chuyển sang trận đấu tiếp theo của đội Nhật Bản, gặp Costa Rica vào Chủ nhật, nếu chiến thắng, sẽ một lần nữa đưa họ vào vòng loại trực tiếp của giải World Cup, bất kể điều gì xảy ra trong trận đấu cuối vòng bảng của họ với Tây Ban Nha.

Thành tích cao nhất mà Nhật Bản đã đạt được cho đến nay ở bất kỳ World Cup nào, là vòng bát-kết còn lại 16 đội (năm 2002, 2010 và 2018), nhưng nay đang có một cảm giác thực sự rằng với các nhân tài có sẵn trong đội Nhật Bản hiện nay, một huấn luyện viên có năng lực là Moriyasu Hajime, và một chút may mắn nữa, vào được vòng tứ-kết là một mục tiêu thực tế khả thi.

Và với tốc độ mà đội Blue Samurai đang chinh phục người hâm mộ trên hành trình của mình, rất có thể họ sẽ trở thành “đội về nhì” trong mong đợi của nhiều người khi giải thi đấu World Cup 2022 này lên đến đỉnh-điểm.

Phạm Vũ Thịnh dịch

Sydney 27/11/2022