Câu Chuyện Thầy Lang

Ư Kiến Thứ Hai

Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức

 

Sau một tai nạn giao thông, chiếc xe “câu cơm” bị hư hại khá nhiều, cẩn “đại tu bổ”. Thường thường th́ ai cũng nhờ hai ba thợ máy ước lượng tổn thất và chi phí trước khi đồng ư cho sửa.

Tương tự như vậy, trước một căn bệnh hiểm nghèo, chắc là bệnh nhân cũng muốn t́m hiểu thêm trước khi quyết định việc điều trị. Sự t́m hiểu thêm này có thể là từ sách báo, internet nhưng thường th́ với các bác sĩ chuyên môn khác.

Việc lấy ư kiến thêm (Second Opinion), là chuyện được nói tới khá nhiều ở mọi quốc gia. Ấy vậy mà kết quả thăm ḍ cho biết hàng năm chỉ có 20% bệnh nhân làm công việc có tính cách hỗ trợ, quyết định về bệnh t́nh của ḿnh.

Lấy ư kiến thứ hai (hoặc thứ ba…) có thể do bệnh nhân hoặc thân nhân yêu cầu, đôi khi cũng từ bác sĩ, khi vị này có khó khăn trong chữa trị, chẩn đoán.

Nhiều bệnh nhân ngần ngại không muốn đi ḥi thêm ư kiến, e rằng nếu làm như vậy sẽ chạm tự ái, làm buồn ḷng vị bác sĩ đang chữa trị cho ḿnh. Cũng có người dễ tính, hoàn toàn tin tưởng ở “ông bà thầy” đă nhiều chục năm giao hảo.

Nhưng thực ra các bác sĩ cũng không nề hà ǵ về việc này. Trong thời gian huấn luyện, họ đă quen với truyền thống “học thầy không tầy học bạn”.

Khi hành nghề, các bác sĩ hỏi ư kiến của nhau là chuyện thường t́nh. Lư do là y khoa ngày nay quá phong phú về kiến thức bệnh lư cũng như phương thức chẩn đoán, điều trị mà không một bác sĩ nào có thể nắm vững hết được.

Ngoài ra, mặc dù có cùng huấn luyện nhưng họ có quan niệm, suy nghĩ khác nhau về cách áp dụng kiến thức của ḿnh trong khi chẩn đoán cũng như điều trị. Có bác sĩ cho làm nhiều thử nghiệm nhưng cũng có bác sĩ chỉ làm vừa đủ rồi dùng kinh nghiệm nghề nghiệp để suy luận chẩn đoán bệnh.

Trong điều trị, một số bác sĩ “bảo thủ” chữa vừa đủ cho hết bệnh, tránh tác dụng phụ của dược phẩm, một số bác sĩ khác lại muốn chữa mau chữa mạnh. Đó là tại v́ mỗi bác sĩ có một kế hoạch trị liệu khác và không phải bác sĩ nào cũng nghĩ, hành động như nhau trong mọi hoàn cảnh.

Người mà bác sĩ gia đ́nh giới thiệu có thể là đồng nghiệp cùng chuyên môn, người được coi như có đủ khả năng để cho ư kiến hoặc tại trung tâm y tế, trường đại học y khoa. Và mặc dù bệnh nhân không có quyền đ̣i hỏi gặp người ḿnh lựa, nhưng ḿnh cũng không nên được gửi tới người mà ḿnh không tin cậy.

Hiện nay, có nhiều cơ sở y tế, các nhà chuyên môn cung cấp dịch vụ tham khảo, góp ư kiến này.

Về phương diện quản trị sức khỏe, đôi khi bảo hiểm sức khỏe đ̣i hỏi có ư kiến thứ hai nếu chi phí điều trị quá cao hoặc họ cho là thử nghiệm, điều trị đó không cần thiết. Trong trường hợp này, bệnh nhân có thể phải tự trả phí tổn tham khảo thêm.

Theo các nhà chuyên môn, lấy ư kiến thứ hai hầu như là một quyền hạn của ḿnh để bảo vệ sức khỏe.

Tuy nhiên, trước khi yêu cầu gửi đi lấy ư kiến thứ hai, thứ ba, nên cùng với bác sĩ t́m hiểu lại bệnh t́nh của ḿnh, hỏi tất cả các điều cần hỏi. Trong đa số trường hợp, sau thảo luận này vấn đề được giải quyết và không cần ư kiến thứ hai.

Nếu bác sĩ không đồng ư th́ hăy nhớ là không phải vị đó là người độc quyền quyết định. Thời kỳ “một thầy thuốc, một bệnh nhân” đă qua rồi. Ngày nay, một bệnh nhân có nhiều thầy thuốc khác nhau. Hơn nữa, sức khỏe của ḿnh là ưu tiên số một và hăy làm mọi việc mà ḿnh thấy cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Điều quan trọng là khéo léo yêu cầu. Chẳng may gặp vị bác sĩ “bảo thủ, quá tự tin”, nhất định từ chối th́ có lẽ cũng nên “giă biệt chia tay” vị này, v́ tương quan đôi bên có thể bắt đầu lỏng lẻo.

Có nhiều trường hợp mà bệnh nhân cần phải xin ư kiến thứ hai.

-Khi chính bác sĩ đang điều trị cho ḿnh nêu ra v́ căn bệnh ngoài chuyên môn của vị này.

-Khi bác sĩ đề nghị một phẫu thuật không khẩn cấp. Trong trường hợp này, công ty bảo hiểm cũng đ̣i có ư kiến thứ hai

-Khi không được bác sĩ giải thích tường tận về bệnh của ḿnh

-Khi ḿnh không thỏa măn với lời giải thích của bác sĩ điều trị

-Một bệnh hiếm chưa được hoặc đă được xác định

-Có hơn một phương thức điều trị bệnh được nêu ra.

-Bác sĩ điều trị không biết ḿnh đau bệnh ǵ

-Bệnh nhân muốn có phương thức trị liệu mà bác sĩ của ḿnh không nắm vững

-Khi mang một bệnh trầm trọng, bệnh nhân cần quyết định xem nên chấp nhận hoặc từ chối phương án điều trị mà bác sĩ đề nghị.

-Ư kiến thứ hai giúp ta yên tâm là ḿnh đă quyết định đúng.

-Lấy ư kiến thứ hai từ các bác sĩ có kinh nghiệm hơn về bệnh của ḿnh.

-Ư kiến thứ hai có thể giúp ḿnh và bác sĩ điều trị an tâm về phương án trị liệu đang hoạch định

-Lấy ư kiến thứ hai giúp ta hiểu biết nhiều hơn về phương thức trị liệu mới

-Lấy ư kiến thứ hai đôi khi cần làm đối với vài loại bệnh hoặc kỹ thuật chữa trị, sàng lọc bệnh. Bảo hiểm đôi khi chỉ trả một nửa hoặc không bồi hoàn nếu không lấy ư kiến thứ hai.

-Khi sẽ phải trải qua giải phẫu lớn hoặc tái giải phẫu

-Khi gặp khó khăn thảo luận với bác sĩ điều trị

-Không thấy bệnh t́nh khá hơn với trị liệu đang theo

-Có quá nhiều bệnh một lúc

Khi đă quyết định lấy ư kiến thứ hai, nên xin hồ sơ bệnh lư, kết quả thử nghiệm để mang cho bác sĩ thứ hai coi. Bệnh nhân phải kư nhận đồng ư chuyển hồ sơ.

Hiện nay có nhiều cơ sở chuyên môn y khoa cung cấp ư kiến thứ hai mà không cần hồ sơ bệnh lư, kết quả thử nghiệm cũng như ư kiến của bác sĩ điều trị.

Hoặc có thể chỉ cung cấp kết quả thử nghiệm, X-quang mà không có chẩn đoán và phương thức điều trị. Đó là blind second opinion. Lợi điểm là ư kiến thứ hai không bị ảnh hưởng bới các dữ kiện trước đó.

Khi tới bác sĩ thứ hai, nên chuẩn bị sẵn các điều muốn hỏi như là:

-Liệu bệnh của ḿnh có thể có chẩn đoán khác

-Có cách chữa nào khác không

-Kết quả sẽ ra sao nếu tŕ hoăn hoặc không điều trị

-Rủi ro của điều trị như thế nào

-Điều trị có kéo dài hoặc nâng cao đời sống không

-Bao lâu sau điều trị th́ b́nh phục

-Tại sao ư kiến thứ nh́ lại khác với ư kiến trước.

Theo các nhà chuyên môn y học Hoa Kỳ, năm bệnh thường được hỏi ư kiến là giải phẫu nối động mạch tim (heart bypass surgery),cắt bỏ tử cung, chấm dứt thai kỳ v́ thai nhi bất b́nh thường, giải phẫu giăn tính mạch, điều trị u bướu năo. V́ các phương pháp này đôi khi được thực hiện khi không cần thiết, kỹ thuật quá phức tạp hoặc chẩn đoán không chính xác.

Kết luận

Lấy ư kiến thứ hai có lợi điểm là giúp bệnh nhân có thêm hiểu biết về bệnh t́nh, về phương thức chữa trị để lựa chọn và nhờ đó họ an tâm tích cực hơn trong việc tự chăm sóc.

Trước khi yêu cầu ư kiến thứ hai, nên coi lại xem giữa ḿnh và bác sĩ đă có sự đối thoại, giải thích rơ ràng chưa. Nếu là chưa th́ ḿnh cứ nhẹ nhàng hỏi thêm, cho ra lẽ. Thường thường th́ các vị lương y cũng không đến nỗi quá khó tính, không muốn mích ḷng con bệnh và cũng không muốn thấy mấy ngài trạng sư gửi thư hỏi thăm.

Các cụ ta vẫn nhắc nhở “Lời nói chẳng mất tiền mua”. Đôi bên nên nhẹ nhàng hỏi đáp thông cảm với nhau để duy tŕ t́nh nghĩa con bệnh-thầy thuốc ngày càng thêm thắm thiết.

Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức
Texas Hoa Kỳ.