|
Câu Chuyện Thầy Lang Bác sĩ Nguyễn Ư Đức Ung
Thư Nhũ Hoa. Đây là
chuyện riêng nói với quư bà. Nhưng quư ông cũng
nên biết nên nghe. V́ Lang tôi sẽ đề
cập tới cặp nhũ hoa mà tạo hóa ban
cho nữ giới và nam giới rất quan tâm cách
này cách khác. Ngoài
vai tṛ biểu tượng tính cách phụ nữ
và đặc tính sinh dục thứ nh́ với làm
đẹp, gợi t́nh, nhậy cảm (vú đàn
bà, quà đàn ông ), nhũ hoa có một nhiệm
vụ thiêng cao cả hơn: đó là nuôi
dưỡng con thơ bằng những giọt
sữa ngon lành tươi ấm tự ḷng ḿnh. V́
“đàn bà không vú lấy ǵ nuôi con”. Tất
nhiên là liền ông cũng có vú nhưng chỉ là
hai vùng mô bào với núm cau nhỏ síu, chẳng có
công dụng ǵ, ngoài việc điểm trang cho
ngực khỏi trơ trụi. Và đôi khi để
người t́nh t́m cảm hứng. Nhũ
hoa được Bà Mụ nặn mỗi người
mỗi dạng lớn nhỏ khác nhau. nhưng
vẫn có sữa nhiều ít để con bú tí và
cũng mang những rủi ro bệnh tật như
nhau. Do sự tinh nghịch thêm bớt chút mỡ béo
của Bà Mụ mà đa số nữ giới có
ngực trái hơi nhỉnh hơn ngực phải
một chút. Có người th́ bà cho tṛn no,
quả mướp, bánh dầy, người th́
sừng trâu, cao như trái núi, cũng nhiều người
xẹp lép như hai miếng bánh bèo. Nhũ
hoa quư bà được cấu tạo phù hợp
chức năng sinh sữa nuôi con. Vú có khoảng
20 thùy tuyến sữa, mỗi tuyến có ống
riêng mở ra ngoài núm vú. Vú không có bắp
thịt mà có tế bào mỡ, mô liên kết,
mạch máu, dây thần kinh và hệ thống
bạch huyết. Vú đàn ông không có thùy
sữa. Nhũ hoa lớn hay nhỏ là tùy theo
nhiều ít tế bào mỡ. Mà càng lớn con càng
có phận nhờ, v́ kinh nghiệm các cụ cho
hay “nhớn vú bụ con”. Ung thư xẩy ra
ở tuyến thùy và ống dẫn sữa.
Mấy sợi dây chằng cột vú vào lồng
ngực. Dây chằng mà xệ giăn th́ vú cũng
xệ theo. Núm và quầng vú là phần gợi t́nh
với nhiều sợi thần
kinh cảm giác kích thích. Mô bào của vú
chịu ảnh hưởng của kích thích
tố nữ tiết ra từ noăn sào và vài
bộ phận khác. Các kích thích tố này thay
đổi kích thước, h́nh dáng của vú
từ lúc mới sanh tới tuổi dậy th́, trưởng
thành có kinh có thai rồi khi đáo tuổi về
già. Nếu
vẻ đẹp của đôi g̣ Bồng đảo
đă là đề tài lư thú, hấp dẫn
của văn thi sĩ, giới thẩm mỹ th́
rủi ro bệnh tật của vú cũng làm
bận tâm các nhà y khoa học và người
chẳng may vướng phải rủi ro. V́ vú cũng
chỉ là một tập hợp những mô bào, có
sinh có tử, có đau yếu lành mạnh như
trăm ngàn loại mô bào khác trong cơ thể. Ung Thư
Vú là một trong những rủi ro đó. Ngoài ung
thu da, ung thư vú là niềm lo ngại nhất
của phụ nữ khắp nơi. Càng lo
ngại càng nên
nhớ rằng nếu quư tỷ muội t́m ra ung
thư sớm th́ điều trị cũng
hiệu quả hơn và ta có nhiều hy vọng kéo
dài cuộc sống b́nh an. Tại
Hoa Kỳ, ung thư Vú đứng thứ nh́ trong
số các ung thư thường thấy và cũng
là nguyên nhân tử vong thứ nh́ v́ ung thư
ở nữ giới. Theo Hội Ung Thư Hoa
Kỳ, trong năm 2005 sẽ có 211,240 phụ
nữ được chẩn đoán bị ung thư
vú và số tử vong sẽ là 40,410 trường
hợp.Với phụ nữ người Mỹ
gốc Á châu, ung thư vú đứng hàng đầu
trong các bệnh ung thư. Bên Việt Nam, ung thư
nhũ hoa có nhiều thứ nh́ sau ung thư
cổ tử cung; Sài G̣n
nhiều ung thư hơn Hà Nội 2000/1521 trường
hợp. Từ 20
năm qua, tháng 10 mỗi năm đă được
Hoa Kỳ chọn là Tháng Quốc Gia Quan Tâm
tới Ung Thư Vú. Trong tháng, các cơ quan y
tế công tư đều phát động
chiến dịch hướng dẫn phụ nữ
sớm phát hiện, xác định rồi điều
trị nan bệnh này. Để t́m ra bệnh,
phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp X quang nhũ
hoa mỗi năm v́ đây là phương thức
tốt nhất để t́m ra bệnh ở giai
đoạn phôi thai. Thứ Sáu tuần lễ
thứ ba của tháng Mười là ngày Quốc
Gia Chụp X Quang vú. Năm nay trùng vào ngày thứ
Sáu 21 tháng 10. Một số pḥng quang tuyến
sẽ giảm hoặc miễn lệ phí chụp
nhũ hoa trong ngày này. Muốn biết địa
chỉ các cơ sở tham gia, xin liên lạc
với a) Hội Ung Thư Hoa Kỳ 1-800-ACS.2345;
b)Tổ Chức Ung Thư Vú Susan G Komen 1-800-IM-AWARE. Sau
đây là một số kiến thức căn
bản về bệnh Ung Thư Nhũ Hoa. 1-Có
phải ung thư nhũ hoa là loại ung thư thường
thấy nhất ở phụ nữ? Thưa
đúng vậy. Theo thống kê, ung thư nhũ
hoa là một trong những ung thư thường
thấy nhất ở nữ giới và là ung thư
gây tử vong hạng nh́ sau ung thư phổi. 2-Như
vậy th́ đàn ông có bị ung thư vú không? Ung thư
vú ở đàn ông rất hiếm nhưng vẫn
xẩy ra với tỷ lệ 1%. Bên Mỹ, có
khoảng 1450 trường hợp ung thư vú
mới được khám phá mỗi năm ở
người nam và khoảng 450 người sẽ
thiệt mạng. 3-Xin
cho biết những rủi
ro đưa đến ung thư vú? Mặc dù
khoa học chưa t́m ra nguyên nhân chính xác nhưng
một số yếu tố đă được
nêu ra. Đó là: a-Tuổi
tác- Tuổi càng cao th́ ung thư càng dễ
xẩy ra. Ung thư ở phụ nữ dưới
35 tuổi ít hơn ở tuổi từ 60 trở
lên. Thống kê cho hay 82% các trường hợp
xẩy ra ở phụ nữ trên 60.
b-Y
sử cá nhân- Nếu đă có ung thư một bên
vú hoặc bệnh về vú
th́ vú bên kia cũng dễ bị ung thư; c-Y
sử gia đ́nh- Nguy cơ tăng gấp đôi,
nhất là trước khi măn kinh, nếu mẹ,
chị em gái, con gái hoặc thân nhân gần gũi
bị ung thư vú; d-Đột
biến gene trong tế bào vú gây nguy cơ ung thư
cơ quan này. 4-Các
nguy cơ khác là ǵ? a-Vai tṛ
kích thích tố nữ- Estrogen
kích thích sự tăng trưởng và phân chia
tế bào, nên estrogen càng nhiều th́ rủi ro ung
thư càng cao. V́ thế có kinh nguyệt trước
tuổi 12, chưa bao giờ có con hoặc có con
sau tuổi 30, măn kinh sau tuổi 50, dùng kích thích
tố thay thế, thuốc viên ngừa thai trong
nhiều năm đều tăng nguy cơ ung thư.
Lư do là trong những trường hợp này, cơ
thể tiếp xúc với kích thích tố nữ
estrogen trong thời gian lâu hơn. b- Đă
điều trị các ung thư khác bằng phóng
xạ; c-Mập
ph́ sau tuổi măn kinh tăng rủi ro trong khi
đó mập ở tuổi trung niên dường
như giảm rủi ro ung thư vú d-Tiêu
thụ rượu tăng sản xuất estrogen do
đó hơi tăng nguy cơ ung thư vú; e-Dịch
tễ học cho thấy thực phẩm có
nhiều chất béo, tiếp xúc với hóa
chất diệt sâu bọ, tăng rủi ro ung thư
vú; g-Nghiên
cứu mới đây cho hay ít vận
động cơ thể ở tuổi thiếu niên
cũng là một rủi ro. 5-Vậy
bây giờ phải làm ǵ để
giảm thiểu các nguy cơ vừa kể? Chúng ta
không thay đổi được các rủi ro do
di truyền hoặc gia đ́nh, tuổi tác nhưng
ta có thể thay đổi được nếp
sống để giảm nguy cơ ung thư vú.
Như là: a-Ngưng
thuốc lá; b-Vận
động cơ thể nhiều lần mỗi
tuần; c-Không
uống rượu quá 2 drinks mỗi ngày; d-Giới
hạn thịt đỏ, giảm mỡ động
vật dưới 30% v́ chúng có thể chứa
nhiều kích thích tố và thuốc trừ sâu
bọ; ăn nhiều rau trái cây có chất xơ e-Giảm
kư nếu quá mập nhất là sau thời kỳ
măn kinh. g-Nếu
định có con, nên có con sớm và cho con bú
sữa mẹ trong nhiều tháng; h-Tự
khám nhũ hoa hàng tháng; chụp nhũ ảnh hàng
năm nếu trên 40 tuổi; i-Nếu
có thân nhân gần bị ung thư vú th́ nên khám
tổng quát thường xuyên hơn và hỏi ư
kiến bác sĩ chuyên môn về thử nghiệm
gene di truyền 6-Xin
kể các triệu
chứng bệnh. Ung thư
vú có thể có một số dấu hiệu như:
thay đổi cấu trúc vú với u cục
cứng không đau, sưng, da dầy lên, núm vú
lẹm vào, nhăn nhúm, có vẩy, lở loét,
đau hoặc chẩy nước. Chụp
quang tuyến vú sẽ thấy h́nh dạng của
vú không đều, có nhiều bóng mờ. Bác sĩ
khám ngực th́ thấy có u cục, hạch
nổi lên ở nách, cổ v́ ung thư lan ra. 7-
Mammogram là ǵ và công
dụng ra sao? Mammogram là
chụp quang tuyến X vú để t́m ra những
thay đổi trong cấu trúc của nhũ hoa mà
khám tay không thấy được. Chụp quang
tuyến Vú giúp ích khá nhiều v́ có thể phát
hiện sớm khoảng 80-90% ung thư với u
nhỏ dưới 0.5 phân. 8-Khi
nào th́ phụ nữ phải chụp QTV? Hội
Ung Thư Hoa Kỳ khuyên phụ
nữ trên 40 tuổi, không có triệu chứng như
không cục nhũ hoa, không tiết dịch núm vú,
vẫn khỏe
mạnh đều cần chụp nhũ ảnh X
quang mỗi năm một lần. Nghiên
cứu cho hay chụp QTV giảm tử vong ung thư
vú từ 20 tới 30% so với không chụp.
Chụp quang tuyến vú không gây ra ung thư
bởi v́ lượng phóng xạ dùng rất ít,
hầu như không có nguy cơ độc hại.
Quư vị có
Medicare đều được chính phủ
trả mọi phí tổn chụp QTV một
lần mỗi 12 tháng. Bác sĩ sẽ cấp
giấy giới thiệu để đi chụp
QTV. 9-Chúng
tôi có phải sửa
soạn ǵ trước khi chụp QTV không? Không nên
làm QTV một tuần trước khi có kinh; không
nên thoa phấn, kem trên da để h́nh X quang
khỏi bị lu mờ. 10-Chụp
QTV được thực hiện ra sao? -
Phương thức này rất giản dị. Chuyên
viên yêu cầu quư tỷ muội áp nhũ hoa vào
giữa hai tấm chắn của máy quang tuyến
để h́nh được rơ ràng. Quư vĩ
sẽ cảm thấy hơi khó chịu một chút
nhưng thời gian chup không quá một phút là
xong. 11-Khi
chụp QTV mà có dấu hiệu bất thường
th́ phải làm ǵ? Bác sĩ
có thể làm siêu âm, chụp cắt lớp, sinh
thiết tế bào vú để xác định
bệnh. 12-
Thế c̣n tự khám
vú th́ sao? Các chuyên
nhà chuyên môn về ung thư đều khuyên quư
bà nên tự khám nhũ hoa đều đặn
để phát hiện bất thường trên vú.
Theo thống kê, 75% trường hợp ung thư vú
được quư bà tự t́m ra, v́ họ
hiểu rơ tường tận về cơ quan này
hơn ai khác. Họ dễ dàng phát hiện
những thay đổi trên cặp nhũ hoa
của họ: một vài cục nhỏ, một
thay đổi méo mó của vú, một nhăn nheo
của làn da hoặc tiết dịch từ núm vú.
Đây là phương
thức mà mọi người có thể làm
được, vừa không tốn tiền,
sẵn sàng có và chỉ mất có dăm phút
mỗi tháng. Tự khám nhũ hoa mỗi tháng là
điều nên làm để phát hiện các
cục nhỏ nằm trong vú. Chọn
một ngày nhất định nào đó trong tháng
để tự khám. Nếu c̣n kinh nguyệt th́
vài ngày sau khi hết thấy kinh, v́ nhũ hoa lúc
này sẽ không căng phồng. Nếu đă vào
thời kỳ măn kinh th́ ngày nào khám cũng
được, nhưng nên làm cùng ngày mỗi tháng
đễ khỏi quên. Dụng
cụ khám rất giản dị: đôi mắt
ngọc ngà, hai bàn tay vàng của ḿnh và một
tấm gương trong sáng. Trước
hết, ta đứng ngay thẳng trước gương
với nụ cười hiền ḥa thư dăn,
hai tay buông thơng thoải mái. Quan sát nhũ hoa coi có
ǵ bất thường. Chẳng hạn da nhăn
co, méo mó, sưng đỏ; núm vú lẹm vô,
rỉ chất lỏng. Rồi
quan sát nhũ hoa khi chống hai tay lên hông, úp hai bàn
tay sau đầu. Tiếp
theo là thoa nắn. Để động tác này
dễ dàng, ta nên tắm qua với một chút xà
bông cho da chơn mềm. Đặt
bàn tay phải sau gáy, sờ nắn nhũ hoa
phải với bàn tay trái. Hăy tưởng tượng
nhũ hoa là mặt chiếc đồng hồ.
Với đầu ngón tay khép chặt, bàn tay úp
đặt trên vú ở 12 giờ, đưa các ngón
tay từ từ xuống một giờ, hai
giờ, sáu giờ rồi
lần lần trở lại 12 giờ. Sờ
nắn coi có u cục cứng nhỏ không đau
phục kích đâu đó trong nhũ hoa. Rồi
chuyển hai ngón chỏ và cái ngón tay vào núm vú,
nhắc lại động tác trên để
sờ nắm núm, coi rắn mềm, co rút ra sao, có
chẩy nước hoặc máu hay không. Sau
hết là chuyển các ngón tay ra xa hơn, tới
nách để khám v́ nơi đây cũng có
tế bào vú. Nhắc
lại cùng động tác với vú bên trái. Để
hoàn tất, ta nằm ngửa ngay thẳng, rồi
khám từng bên vú và núm vú. Muốn dễ dàng
cho việc khám, lót cái gối nhỏ dưới
vai, và bàn tay dưới đầu, mỗi khi khám
vú trái hoặc vú phải. Thế là
hoàn tất việc t́m kiếm những bất thường
của cặp nhũ hoa thân yêu. Nếu
cặp nhũ hoa b́nh thường như tháng trước
th́ ta yên tâm, khoe với chồng rồi ăn
mừng. Nếu thấy vài cục nho nhỏ đâu
đó th́ cho thầy thuốc hay ngay. Các cục này
thường xuất hiện nhiều hơn ở
góc trên phía ngoài của vú. Cũng may là 75% các
cục này lành tính, điều trị dễ dàng. Đồng
thời cũng nên xin chuyên viên y tế khám nhũ
hoa ḿnh hàng năm. V́ với chuyên môn kinh
nghiệm, bàn tay của họ đôi khi cũng
điêu luyện hơn ḿnh trong việc t́m
kiếm u cục bất thường. 13-
Khi đă xác định ung thư th́ việc điều
trị ra sao? Có
nhiều phương thức điều trị như
xạ trị, hóa trị, miễn nhiễm, giai
phẫu hoặc
phối hợp các phương pháp kể trên Đa
số trường hợp ung thư vú đều
được chữa bằng giải phẫu. Tùy
theo giai đoạn ung thư, có di căn không, mà
người bệnh được chữa thêm
bằng hóa chất, phóng xạ, kích thích
tố...Phóng xạ hóa chất có thể gây ra
một số tác dụng phụ không muốn mà
đa số bệnh nhân rất lo ngại. Giải
phẫu có thể là mổ lấy cục ung thư
với một số tế bào lân cận rồi
được chữa thêm bằng phóng xạ;
hoặc cắt một phần vú
rồi phóng xạ; lấy cả vú; cắt
bỏ vú với hạch ở gần; cắt
bỏ vú, các hạch lân cận và cơ thịt
trên ngực. Ngoài ra cũng
nên nói qua tới các phương thức trị
liệu không chính thống mà nhiều giới tây
y cho là không căn bản khoa học, vô hiệu,
hoang đường. Nhưng rất đông người
bệnh vẫn theo dùng. Có bệnh th́ vái tứ
phương mà. Đó là điều trị bằng
cây con thiên nhiên, thoa bóp, phản xạ, châm
cứu, thư giăn cơ thể vv...Dù không
hữu hiệu trông thấy nhưng các phương
thức này cũng hỗ trợ tinh thần, giúp
người bệnh mau lành hơn Tuy
nhiên trước khi dùng nên t́m hiểu rơ ràng công
dụng cũng như ảnh hưởng không hay.
Nếu không gây ra nguy hại th́ dùng cũng
chẳng sao. Và có lẽ nên dùng song hành, phụ
thêm vào với các phương pháp thực
nghiệm đă có chứng minh giá trị trừ
bệnh, sau khi hội ư với bác sĩ đang chăm
sóc. Để tránh tương tác không tốt
giữa hai ba phương thức khác nhau.
Vài hàng tâm
sự Trong ung
thư nhũ hoa có vài điều mà quư tỷ
muội hằng ưu tư suy nghĩ.
a-Thứ nhất là tôi sẽ đau đớn
chết lần ṃn với tàn phá của ung thư,
với tác dụng phụ ghê gớm của
thuốc men trị liệu hay sao? Xin quư
tỷ muội hăy b́nh tâm khi thấy có dấu
hiệu ung thư v́ khám phá ra sớm có rất
nhiều hy vọng chữa lành. Y khoa học ngày
nay tiến bộ lắm. Cái đáng ngại là
thấy một bất thường trên nhũ hoa
mà mũ ni che tai, làm lơ chẳng chịu
tiếp tục xét nghiệm, chẳng chịu
gặp nhà chuyên môn để tham khảo ư
kiến rồi điều trị ngay. C̣n tác
dụng phụ th́ có đấy, nhưng dưới
sự hướng dẫn khôn khéo kinh nghiệm
của bác sĩ, rủi do cũng giảm bớt.
Vả lại “thuốc đắng dă tật” mà.
b-Không c̣n nhũ hoa th́ thân h́nh tôi đâu c̣n
cân đối, hấp dẫn như xưa. Quư
tỷ muội chẳng phải e ngại ở
điểm này. Phẫu thuật thẩm mỹ ngày
nay “hiện đại” lắm. Ngay sau giải
phẫu, các bàn tay chuyên môn có thể tái tạo
tức th́ cho quư tỷ muội một cặp nhũ
hoa to đẹp hơn trước rất
nhiều. Hoặc v́ lư do nào đó không đền
bù phần đă mất đi th́ quư tỷ
muội cũng có thể mang những nhũ hoa nhân
tạo bằng vật liệu mềm đẹp
chẳng kém ǵ quà tặng của bà mụ.
c-Sau khi chữa ung thư tôi có con được
không? Theo
nhiều nghiên cứu, vài năm sau khi giải
phẫu mà không có dấu hiệu ung thư tái phát
th́ có thể có con với rất ít rủi ro.Nhưng
có ung thư mà mang thai th́ sợ rằng kích thích
tố sẽ khiến tế bào bất thường
tăng sinh mạnh hơn.
d-Tôi nghe nói là trị liệu các loại làm
người tôi trở nên khô khan, giảm ước
muốn t́nh dục, giao hợp khó khăn.Như
vậy th́ đời sống sinh lư của tôi
sẽ ra sao? Về
điểm này th́ tùy tâm trạng, quan niệm
của mỗi cặp vợ chồng, người
yêu. Nhũ hoa chỉ là một trong nhiều
yếu tố để có thỏa măn t́nh
dục. Nếu thương yêu nhau thật t́nh th́
c̣n nhiều cách khác để làm nhau vui, xá chi
bộ ngực c̣n hay mất, lớn hay nhỏ.
Nếu tỷ muội mặc cảm, sợ người
yêu ruồng bỏ lơ là, nếu tỷ muội
thấy xấu hổ khi lộ sẹo giải
phẫu cho người yêu thấy th́ ước
t́nh của quư tỷ muội có thể nguội
lạnh dần dần rồi ra đi vĩnh
viễn. Rồi liệu người yêu có cảm
thấy bối rối trước thân h́nh đổi
thay của đối tượng, nếu khơi
động th́ có bị coi là chỉ nghĩ
tới thỏa măn cá nhân mà không thấy nỗi
đau của người khác; nếu kiềm
chế th́ lại bảo tôi xấu rồi,
bỏ rơi tôi. Thành ra đôi bên cần có
sự cảm thông, khích lệ lẫn nhau, hỗ
trợ lẫn nhau. Có khi t́nh yêu, t́nh dục
lại đậm đà hơn trước v́ hai
người vượt qua được căng
thẳng hay dở của nhau. Ngoài ra,
sau những ngày tháng điều trị, giải
phẫu, nhiều người cảm thấy
mệt mỏi suy nhược và đều tự
hỏi bao giờ có thể trở lại với
công việc hàng ngày cũng như ăn uống,
tập luyện cơ thể ra sao. Giải
phẫu u bướu trên vú thường cũng
lấy đi những hạch ở nách. Bắp
thịt và mô bào ở ngực, vai, cánh tay đều
chịu ảnh hưởng như sưng, co
cứng khiến cho các động tác chải tóc,
cài cúc áo, đánh răng, là ủi quần áo khó
khăn hơn. Quư tỷ muội nên tham khảo ư
kiến các chuyên viên vật lư trị liệu,
học hỏi cách thức tập luyện để
phục hồi cử động của tay. Tránh
cầm hoặc mang túi nặng trên vai phía ngực
giải phẫu. Vận động cơ thể
dần dần tùy theo sức khỏe cho phép. Ăn
uống cân bằng, đầy đủ chất
dinh dưỡng, bớt chất béo, nhiều rau trái
cây. Kết
luận. Chẳng
may bị ung thư vú là một bất hạnh nhưng
không phải là một bản án tử h́nh khó tránh.
Mặc dù bệnh có thể gây tử vong cho
một số người hoặc đưa đến
những xúc động tâm lư xă hội xâu đậm,
ảnh hưởng tới vai tṛ của người
phụ nữ, nhưng Ung thư có thể trị
dứt nếu khám phá ra sớm. Rất nhiều
tỷ muội bị ung thư được
điều trị tức th́ đều vui
sống yêu đời cả mấy chục năm
với chồng con mà không bị tái phát. Cho nên tích
cực trong đời sống hàng ngày, hiểu
biết về các bệnh để pḥng ngừa,
áp dụng vài phương pháp tự khám, xét
nghiệm là quư tỷ muội đă tránh
được nguy cơ nan bệnh. Các cụ ta
vẫn nói “Pḥng bệnh hơn chữa
bệnh” là vậy. Bác sĩ
Nguyễn Ư Đức Texas- Hoa
Kỳ.
|