Câu Chuyện Thầy Lang
Nữ Giới với Bệnh Tim
Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức
Hôm nay lang tôi xin có đôi lời gọi là chúc quư tỷ
muội một ngày Valentine thật nhiều t́nh yêu. T́nh yêu của lệnh phu
quân. T́nh yêu của con cái. T́nh yêu từ gia đ́nh quyến thuộc, bạn bè.
Và t́nh yêu đó không chỉ đến trong ngày Valentine, mà mỗi ngày trong
cuộc sống đều đều đều nhận được. Và cũng thưa thêm rằng tháng 2 mỗi
năm là tháng mà y giới Hoa Kỳ đă dành ra để nhắc nhở quư tỷ muội lưu
ư tới t́nh trạng sức khỏe của trái tim.
V́ mỗi khi nói đến t́nh yêu, th́ ta lại liên tưởng
tới trái tim. Không hiểu từ bao giờ, trái tim đă được coi như trung
tâm của suy luận, cảm xúc cũng như biểu tượng của t́nh yêu, của sự
thân thương. Nữ tu bác ái Teresa từng nói : “"A joyful heart is
the inevitable result of a heart burning with love." Một trái
tim tràn ngập niềm vui là kết quả không tránh được của trái tim nóng
bỏng với t́nh yêu”.
Trái tim của tỷ muội cũng nhiều t́nh yêu như vậy,
mặc dủ nó chỉ bé nhỏ bằng bàn tay nắm chặt nặng có 234 gr, nhẹ hơn
trái tim nam những 76 gr. Tuy nhỏ nhưng tim tỷ muội đập nhanh hơn
nam 5 nhịp mỗi phút. Và với 80 nhịp/ phút, trái tim bơm gần
3500 lít máu một ngày vào 170,000 km mạch máu lớn nhỏ để mang oxy, thực
phẩm nuôi dưỡng cơ thể. Tim là bộ phận không những quan trọng mà c̣n
cần thiết cho cơ thể, v́ khi trái tim ngưng làm việc th́ sự sống của
con người cũng không c̣n. Do đó, sách Proverbs 4:23 có nói “Trên hết
mọi sự, hăy bảo vệ trái tim v́ đây là suối nguồn của sự sống”.
Dông dài như vậy là để nhấn mạnh tới sự thiết yếu
nhưng cũng mỏng manh, dễ bệnh hoạn của trái tim khi mà tim ta ngày
đêm liên tục làm việc.
Vậy mà theo thống kê, bệnh về tim của nữ giới đă
có một thời kỳ lâu dài không được y giới, công luận và chính quư tỷ
muội lưu tâm. Đă có nhiều vị ngộ nhận cho rằng ḿnh ít bị bệnh tim
mạch hơn là đàn ông. Đúng ra đây không phải sơ sót từ tỷ muội mà từ
các nhà khoa học. Số là vào thập niên 1950, nghiên cứu do Framingham
Heart Study thực hiện đă kết luận là trái tim nữ giới, nh́n chung,
được miễn nhiễm với bệnh tim và y giới lập lại, tin theo.
Hậu quả của ngộ nhận này là, theo một báo cáo đặc
biệt của Hội Tim Hoa Kỳ, chỉ có 21% nữ giới ư thức được rằng bệnh
tim là sát thủ số 1 của ḿnh. Về phía y giới thỉ chỉ có 8% bác sĩ
gia đ́nh, 17% bác sĩ tim mạch biết rằng tử vong v́ bệnh tim ở nữ
giới cao hơn nam giới. (National Study of Physician Awareness and
Adherence to cardiovascular Disease Prevention Guidelines."
Circulation: Journal of the American Heart Association. 2005 111:
499-510). Từ đó người ta đă ít bao gồm nữ giới vào các nghiên cứu y
khoa học về bệnh tim và đă áp dụng điều trị, pḥng ngừa bệnh tim của
quư bà quư cô với kết quả nghiên cứu từ người nam.
May mắn là tới thập niên 1980, các nghiên cứu khác
đă điều chỉnh sai sót này với chứng minh rằng ở tuổi cao nữ cũng mắc
bệnh tim như nam.
Rồi phải đợi tới năm 2001, Viện Y học Hoa Kỳ mới
đưa ra kết quả nghiên cứu cho hay có một số khác biệt giữa bệnh tim
của nam và nữ, đặc biệt là nguyên lư sinh bệnh, về dấu hiệu.
Thực tế ngày nay đă chứng minh rằng tại Hoa Kỳ:
-tỷ lệ phụ nữ măn phần v́ cơn đau tim dẫn đầu
trong số các tử vong ở nữ giới;
-rằng cứ 1 trên 4 phụ nữ chết v́ bệnh tim th́ tử
vong v́ ung thư vú thấp hơn, chỉ có 1/30;
-rằng 23% phụ nữ sẽ thiệt mạng trong ṿng 1 năm
sau khi bị cơn đau tim heart attack và chỉ có 2/3 là phục hồi hoàn
toàn ;
-rằng trong ṿng 6 năm sau đó th́ 46% trong số này
rơi vào t́nh trạng suy tim;
-rằng mỗi năm có 450,000 nữ nhân thiệt mạng v́
bệnh tim mạch và 64% nữ nhân bất chợt từ giă cơi đời ra đi v́ bệnh
tim mà không có dấu hiệu triệu chứng rơ ràng.
Ở tuổi trẻ, phụ nữ tương đối ít bị bệnh tim nhờ
được hormon nữ estrogen bảo vệ, nhưng gần tới tuổi măn kinh th́ bệnh
xảy ra nhiều hơn. Với nữ nhân tuổi từ 45 tới 64 th́ cứ 8 người có 1
người đă mang một loại bệnh tim nào đó và khi tới tuổi 65 th́ nguy
cơ tăng tới 1 trên 4.
Ngoài ra, nghiên cứu cho hay bệnh tim ở nữ giới có
một số khác biệt so với nam giới:
-Ở nam giới, cholesterol quá cao kết tụ thành mảng
ở ḷng động mạch lớn th́ ở nữ giới chúng phân tán mỏng tại các mạch
máu nhỏ cho nên xét nghiệm X-quang đôi khi không khám phá ra được.
Sự phân tán mỏng này cũng đủ để gây ra trở ngại tuần hoàn nuôi dưỡng
tế bào tim.
-Nữ giới thường chần chừ lâu hơn mới tới bệnh viện
khi có dấu hiệu cơn đau tim v́ cứ cho rằng các dấu hiệu này là do
khó khăn tiêu hóa hoặc stress hoặc tŕ hoăn v́ không muốn tạo ra lo
lắng cho người thân. Mà khi tới bệnh viện th́ các bác sĩ cũng chậm
chạp trong việc chẩn đoán, điều trị v́ dấu hiệu bệnh không rơ ràng.
-Sau mỗi cơn đau tim, các thuốc đặc trị, đặt stent,
phẫu thuật nối cầu động mạch cũng ít được dùng ở bệnh nhân nữ so với
nam bệnh nhân.
-Một năm sau cơn đau tim, tỷ lệ tử vong ở nữ là
38% trong khi nam chỉ có 26%.
-Trong mấy tuần lễ đầu sau cơn đau tim th́ tỷ lệ
tử vong ở nữ cao gấp đôi so với người nam.
-Sáu năm sau suy tim, t́nh trạng bất lực ở phụ nữ
cũng cao hơn nam.
-Tử vong sau phẫu thuật nối cầu động mạch tim ở nữ
giới cao hơn nam, nhất là bệnh nhân trong tuổi 49-50.
-Nữ giới thường bị bệnh tim ở tuổi trễ hơn nam
nhưng biến chứng lại tai hại hơn. Riêng phụ nữ đau tim mà hút thuốc
lá th́ sẽ thiệt mạng ở tuổi trẻ hơn.
Nghe mà phát sợ phải không quư tỷ muội.
Nhưng xin hăy an tâm, v́ ngày nay bệnh tim của quư
tỷ muội đă được y giới cũng như các tổ chức dân sự lưu ư rất nhiều.
Và trong ṿng mươi năm vừa qua, rất nhiều quư tỷ muội cũng đă tham
gia t́m hiểu bệnh t́nh và t́m kiếm điều trị bệnh tim hơn là trước
đây. V́ có bệnh th́ vái tứ phương.
Tại Hoa Kỳ, tổ chức “Heart Truth” Sự Thực về Trái
Tim đă liên tục nhắc nhở rằng nữ giới cũng bị bệnh tim như nam giới,
đôi khi c̣n trầm trọng hơn. Họ cũng khích lệ quư bà dành nhiều cố
gắng trong việc pḥng tránh các rủi ro gây ra bệnh tim mạch. Chiếc
áo đầm màu đỏ Red Dress mặc trong tháng 2 hàng năm là biểu tượng cho
chiến dịch này. Nó nhắc nhở mọi người rằng Bệnh tim mạch là Sát thủ
số 1 ở nữ giới.
Năm 2007, Hội Tim Mạch Hoa Kỳ đưa ra một hướng dẫn
nhấn mạnh tới sự pḥng tránh, điều trị bệnh tim ở nữ giới từ tuổi 20
trở lên. Hướng dẫn tập trung đặc biệt vào đời sống lành mạnh, lưu
tâm tới các rủi ro gây ra bệnh tim và sử dụng thuốc đúng theo chỉ
định.
Lang tôi xin tóm lược sau đây những điều cần làm
để trái tim được luôn luôn khỏe mạnh, hoàn thành mỹ măn việc bảo vệ
sự sống con người và tiếp tục cho và nhận t́nh yêu.
Dấu hiệu bệnh tim
Cần thuộc làm ḷng các dấu hiệu chính ở nam cũng
như nữ như sau:
1-Cảm giác ĐAU:
-Đột nhiên thấy khó chịu hoặc đau trước ngực, cổ,
hàm, vai, tay. Cơn đau kéo dài trên vài phút
-Đau như có ǵ cháy bỏng, siết ép đè nặng lên ngực.
-Đau không hết khi ngồi nghỉ.
Với nữ giới, cơn đau nhiều khi không rơ ràng: đau
khi gắng sức, hết khi nghỉ ngơi.
2-Khó thở, thở hụt hơi
3-Buồn nôn, cảm thấy đầy bụng khó tiêu
4-Đổ mồ hôi, da lạnh, ẩm.
5-Tâm trạng sợ hăi, lo âu
Thấy các dấu hiệu này, kêu 9-1-1 hoặc điện thoại
cấp cứu ngay.
Rủi ro gây bệnh tim mạch
Những rủi ro gây cơn đau tim gồm có:
1-Cao huyết áp, tim phải gắng sức hơn mới đẩy máu
vào động mạch, lâu ngày mệt mỏi, suy yếu.
2-Cholesterol trong máu quá nhiều, đóng mảng trong
ḷng động mạch gây trở ngại lưu thông máu nuôi tim và cơ thể.
3-Tiểu Đường. Phụ nữ mang bệnh tiểu đường có rủi
ro bị bệnh tim gấp đôi so với người thường và 2/3 sẽ sớm thiệt mạng
v́ cơn đau tim, tai biến năo. Nguyên nhân chưa được biết rơ, có thể
v́ cao huyết áp, cao cholesterol…
4-Béo ph́, quá kư làm tăng cholesterol, huyết áp
đưa tới bệnh tim mạch.
5-Hút thuốc lá làm tim đập nhanh, tăng huyết áp,
giảm khả năng chuyên chở oxy của hồng cầu, tăng thán khí có hại
trong cơ thể, khiến cho cholesterol dễ kết tụ với tế bào máu đưa tới
khối huyết, làm mạch máu co hẹp, tăng sức làm việc của tim.
Ngoài ra stress cũng là rủi ro gây ra bệnh tim
mạch bằng cách tăng nhịp tim, tăng huyết áp, gây tổn thương ḷng
động mạch, cholesterol có cơ hội kết tụ gây ra nghẽn tắc tuần hoàn
rồi lại ăn uống quá nhu cầu, đưa tới béo ph́.
Pḥng tránh
Rất nhiều phụ nữ có thể tránh được bệnh tim mạch
nếu họ có những hiểu biết về bệnh, biết đặt câu hỏi liên quan tới
bệnh với bác sĩ cũng như nhận được sự hỗ trợ của mọi người trong
việc duy tŕ nếp sống lành mạnh.
Hội Tim Hoa Kỳ đưa ra hướng dẫn như sau:
-Không hút thuốc lá
-Chịu khó vận động cơ thể mỗi ngày 30 phút
-Giảm béo ph́ qua cân bằng ăn uống. Giữ chỉ số
khối cơ thể BMI từ 18.5 tới 24.9 và ṿng hông nhỏ hơn 88 cm.
- Ăn nhiều rau, trái cây, giảm chất béo động vật.
-Không uống rượu.
-Giảm căng thẳng tinh thần. Điều trị ngay khi bị
trầm cảm.
-Phụ nữ mới thoát khỏi cơn đau tim, cơn đau thắt
ngực, đă thông tim, nhận stent cần gia nhập các chương tŕnh tập
luyện phục hồi để giảm thiểu tái phát bệnh.
Điều trị
Ngày nay, khoa học đă cống hiến nhiều phương pháp
điều trị rất hữu hiệu đối với bệnh tim mạch, NẾU bệnh nhân nhập viện
sớm ngay khi có dấu hiệu. Chẳng hạn tắc nghẽn mạch máu nuôi tim v́
khối huyết sẽ được khai thông tức th́ nếu thuốc đặc trị được dùng
trong ṿng vài giờ. Cứu bệnh như cứu hỏa. Xin gọi 9-1-1 hoặc điện
thoại cấp cứu ngay khi cảm thấy có các dấu hiệu báo động cơn đau tim,
bệnh tim mạch.
Ở bệnh viện về, dùng thuốc theo đúng hướng dẫn.
Tiếp tục các chương tŕnh pḥng tránh sự tái phát của bệnh.
Tiện đây xin nhắc về công dụng của viên Aspirin
trong pḥng tránh bệnh tim, v́ nhiều người cũng thắc mắc.
Hội Tim Hoa Kỳ đề nghị (Recommend) Aspirin được
dùng cho những người đă từng bị cơn đau tim, cơn đau thắt ngực không
ổn định, tai biến v́ máu cục, hoặc cơn tai biến thoảng qua, nếu
không có chống chỉ định và với mục đích pḥng tránh sự tái phát của
bệnh.
Aspirin cũng được gợi ư (suggest) dùng để pḥng
tránh các bệnh vừa kể ở những người có rủi ro gây bệnh như cao huyết
áp, cholesterol cao, tiểu đường, thân nhân bị bệnh tim.
Không nên tự ư dùng Aspirin khi chưa tham khảo ư
kiến bác sĩ v́ Aspirin cũng có tác dụng phụ đôi khi hiểm nghèo.
Rủi ro và ích lợi của Aspirin thay đổi tùy theo
từng người.
Nếu đang dùng Aspirin nên cho bác sĩ hay khi nhổ
răng hoặc có giải phẫu để tránh xuất huyết quá độ.
Kết luận
Để kết luận, lang tôi xin mượn ư kiến của nữ bác
sĩ chuyên khoa tim mạch Julia Shin, Trung tâm Y Khoa Montefiore,
thành phố Nữu Ước: “ Nữ giới trẻ cũng bị cơn đau tim thường kết thúc
bằng tử vong” và “ Nếu nếu bạn là người vận động đều đặn, đang chạy
8,5 km mỗi ngày mà đột nhiên bây giờ chỉ chạy được 1.5 km th́ đó là
điều cần lưu ư. Nếu bạn thấy buồn nôn, khó chịu dạ dày mỗi khi tập
luyện cơ thể th́ cũng cần tham khảo ư kiến bác sĩ ngay”.
Nói có sách, mách có chứng, mà là chứng cớ đến từ
nhà chuyên môn nữ giới. Rằng bệnh tim mạch cũng thường xảy ra ở quư
bà quư cô trong nhiều hoàn cảnh, qua nhiều h́nh thức lắm đấy.
Kẻo lại cứ bị cho là lang tôi chỉ hay rung cây
nhát khỉ.
Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức M.D.
Dallas- Texas.
http://www.nguyenyduc.com
|