Câu Chuyện Thầy Lang
Những Quyết
Tâm Đầu Năm
Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức
Cuối năm tính sổ, chợt nhớ ra, năm vừa qua ḿnh cũng hơi lơ là
trong việc giữ ǵn cơ thể, kiểm soát sức khỏe tổng quát. Và quên
không chích ngừa bệnh Cúm, nên tháng trước nằm đo giường mất hơn
mười ngày. V́ mấy anh chị siêu trùng “ông Cúm, bà Co” hành hạ.
Nay trong người đă tỉnh khỏe, nhưng giận ḿnh v́ những thiếu sót
chăm sóc năm qua, vội vàng làm một màn ghi những điều sẽ thực hiện
trong năm tới. Để duy tŕ sức khỏe tốt.
Ra điều ta đây cũng văn minh, tiến bộ, cũng có NEW YEAR
RESOLUTIONS như Tây như Mỹ.
Ưu tiên số một là phải đi kiểm soát cái anh nhiếp hộ tuyến.
Mặc dù chỉ to bằng đầu ngón tay, nằm bao quanh niệu quản, chẳng
có công dụng ǵ to tát ngoài việc tiết ra mấy phân phối tinh dịch để
đưa tinh trùng đi kiếm mấy nàng trứng. Nhưng nếu anh ta sưng to,
tăng trưởng vô tổ chức, là ḿnh có chuyện, ung thư dễ như chơi, nhất
là đă vào tuổi trên dưới sáu bó.
Cúi ḿnh chổng mông cho người thầy thuốc đưa ngón tay chuối mắn
vào hậu môn, ngoáy qua ngoáy lại vừa nhột, vừa đau lại vừa mắc cỡ.
Nếu nhiếp hộ tuyến hơi sưng, bác sĩ sẽ thử nghiệm máu PSA (
Prostatic Specific Antigen) để coi có bị ung thư không.
Ung thư nhiếp tuyến hiện giờ là nguyên nhân tử vong thứ hai trong
các bệnh ung thư ở nam giới. Khám tuyến này qua hậu môn (digital
rectal exam) cần được làm mỗi năm một lần, kể từ tuổi 45 trở lên.
Rồi lần lượt trong năm hai vợ chồng sẽ hỏi bác sĩ coi cần
kiểm tra bộ phận nào ở các tiết mục căn bản sau đây:
1-Ung thư ruột kết – trực tràng. Bắt đầu từ tuổi 50, hàng năm nên
thử coi trong phân có máu không. Sau đó có thể được nội soi trực
tràng xem trong ruột già có mấy cục u mềm (polyp), u cứng, khiến
chảy máu mỗi khi đi cầu. Khám nghiệm này là bước khởi đầu để truy
t́m ung thư ruột kết trực tràng, nguyên nhân tử vong thứ ba về ung
thư ở đàn ông.
2-Bà xă th́ đưa đi chụp quang tuyến nhũ hoa và khám phụ khoa, làm
Pap smears.
Hàng năm chụp quang tuyến và hàng tháng tự khám nhũ hoa là phương
thức hữu hiệu để t́m u cục có thể gây ung thư của bộ phận này.
Ung thư vú tự nó không gây tử vong nhưng khi nó chạy vào máu, vào
các cơ quan th́ tỷ lệ tử vong lên khá cao. V́ thế nếu kiếm ra bệnh
khi c̣n thu gọn trong phạm vi cấu tạo của vú th́ hy vọng chữa lành
lên tới 95%.
Pap smears là để coi có bị ung thư cổ tử cung, thường xẩy ra ở
quư bà tuồi trên 45. Phụ nữ người Việt ta được coi như có tỷ lệ khá
cao về ung thư này. Thử nghiệm này giản dị, không đau. Bác sĩ chỉ
cạo lấy một chút tế bào ở cổ tử cung, gửi đi pḥng thí nghiệm phân
tích coi có nhóm tế bào “cứng đầu, hoang loạn” nào không.
3-Khám sức khoẻ tổng quát. Từ tuổi ngoài 50, mỗi năm cần đi bác
sĩ để làm một cuộc kiểm tra tổng quát, dù không có bệnh ǵ.
Nhân dịp này một số thử nghiệm sẽ được thực hiện như: đo điện tâm
đồ để coi nhịp đập của tim; thử máu coi lượng đường, cholesterol,
chức năng của thận gan tuyến giáp trạng, số lượng hồng huyết cầu.
Không cần thiết phải chụp h́nh phổi mỗi năm , trừ trường hợp tiếp
tục hút thuốc lá, để sớm phát giác ung thư hai buồng phổi.
Không bị bệnh cao huyết áp cũng nên đo áp huyết máu hai lần mỗi
năm. Bệnh này đôi khi xẩy ra âm thầm, rồi đùng một cái gây chuyện
lớn như tai biến năo, nhồi máu cơ tim. Cao huyết áp vẫn được coi như
một “Silent Killer”.
4-Khám mắt, đo lại cặp kính hai tṛng. Tiện thể để bác sĩ nh́n
vơng mạc, giác mạc coi c̣n tốt không, đồng thời cũng xem có dấu hiệu
của bệnh tăng nhăn áp (glaucoma), bong vơng mạc (retina detachement).
5-Khám răng miệng. Nha sĩ khuyên ta nên đến thăm họ mỗi năm hai
lần, để khám và để cậy bỏ những chất vôi đóng ở chân răng. Đây là
nguy cơ đưa tới viêm nớu và chân răng.
Tham khảo thêm ư kiến về việc mới đây có nhiều chuyên viên răng
miệng nói là nhiểm độc ở nếu răng có thể gây một vài bệnh tim, đồng
thời xem có dấu hiệu ung thư miệng hay không.
6-Đến khoảng tháng mười, hai vợ chồng nhớ đi chích ngừa “Ông Cúm
Bà Co”, viêm phổi luôn thể cũng coi lại xem có cần chích ngừa phong
đ̣n gánh (tetanus).
Cái vụ ngừa phong đ̣n gánh này là ta hay quên lắm, v́ sau khi
được chích ba mũi lần đầu, ta chỉ cần chích lại mỗi mười năm. Thời
gian cách nhau quá xa nên 90% các cụ đều không nhớ, cho tới khi
chẳng may dẵm phải cái đinh rỉ sét, bác sĩ hỏi th́ mới vỡ lẽ là đă
không chích ngừa.
Nếu có dự định du lịch Đông Nam Á châu th́ chích ngừa viêm gan A
và B.
7-Tự nh́n trong gương hay nhờ người bạn đường coi trên da xem có
ǵ bất thường mới xuất hiện như cục thịt nhỏ, miếng da đỏ, hay vết
thương chẩy nước. V́ ở tuổi cao này, ung thư da cũng hay xẩy ra nhất
là với quư vị hay phơi nắng “cho nó bổ xương”.
8-Năm vừa qua, tiệc tùng cưới hỏi hơi nhiều, nên cơ thể coi bộ
nặng hơn trước, và mỡ vùng bụng phát triển hơi dầy.
Cái vụ lên cân mập ph́ này ở nước Mỹ quá quan trọng đến nỗi quốc
hội phải can thiệp.
Theo thống kê th́ 60% người lớn, 13% trẻ em ở đây bị quá kư và số
tử vong hàng năm lên tới trên 300,000 người. Chết v́ nguy cơ bệnh
tim mạch, tiểu đường, vài thứ ung thư, chỉ v́ mập béo. Và Thượng
viện Hoa Kỳ phải biểu quyết một Đạo Luật Chống Mập Ph́ hôm 10 tháng
Chạp vừa qua. Thế ra mập ph́ cũng nguy hại như “te rô rít” vậy, cần
có luật để giảm thiểu.
Năm nay nhất định phải coi lại vụ thực phẩm, dinh dưỡng. Bớt tiêu
thụ chất béo, thịt gia súc, tăng rau trái cây, dùng nhiều chất đạm
từ cá hay đậu nành.
Đậu nành đă được dùng nhiều ở bên nhà cả ngàn năm nay dưới dạng
đậu hũ, tương, chao… và là nguồn cung cấp chất đạm khá quan trọng.
Mới đây nhiều khoa học gia cho là đậu nành có khả năng làm giảm nguy
cơ bệnh ung thư vú, bệnh tim, chứng loăng xương, bệnh tiểu đường,
bệnh thận và làm giảm vài khó chịu của quư bà trong thời kỳ tắt kinh.
9-Tiếp tục vận động cơ thể.
Đi bộ mỗi ngày 30 phút, năm ngày một tuần. Môn đi bộ bây giờ được
nhiều người ưa thích v́ tiện lợi, đi lúc nào cũng được, không tốn
tiền, chỉ cần đôi giầy thích hợp, vừa chân. Vừa đi vừa t́ tê nói
chuyện với người bạn đường hay bạn bè, tăng thêm t́nh nghĩa yêu
thương thân ái.
Theo kết qủa cuộc nghiên cứu của tiến sĩ Robert D. Abbott, Đại
học Y khoa Virginia, công bố vào mùa hè năm 1999, th́ đi bộ làm giảm
nguy cơ bệnh tim mạch, bệnh cao huyết áp, bệnh ung thư và làm tăng
sự thư giăn cho tâm năo.
10-Duy tŕ t́nh giao tế với cộng đồng, bạn bè, thân thuộc.
Sau một thời gian quan sát nếp sống một nhóm người cao tuổi, các
tác giả R.A Morottoli và C.M de Leon Glas đă kết luận là giao hữu
bạn bè, xă hội có thể làm gia tăng tuổi thọ, giống như sự tập luyện
cơ thể vậy.
Và khoan dung, tương nhượng với mọi người nhất là cùng “máu đỏ da
vàng với nhau”..Các cụ ta vẫn dậy: “Một giọt máu đào hơn một ao nước
lă” cơ mà.
11-Đồng thời cũng giữ một thái độ lạc quan, tích cực trong đời
sống hằng ngày. Cổ nhân vẫn nhắc nhở “Lạc giả trường thọ, ưu giả dị
yểu”, vui sống lâu, sầu mau chết.
12-Và tiếp tục tận hưởng thú ái ân với người bạn đường đă nhiều
năm đầu gối tay ấp, chia ngọt sẻ bùi. V́, như Xuân Diệu ca tụng, “
T́nh không tuổi và Xuân không ngày tháng”.
Kết luận
Trong bài giới thiệu cho dự án Healthy People, cựu Tổng Trưởng Y
Tế Hoa Kỳ, bác sĩ Louis Sullivan, nói:
“ Để có sức khoẻ tốt, mỗi người phải lănh trách nhiệm tự chăm sóc,
Càng ngày ta càng ư thức được rằng bằng cách duy tŕ một nếp sống
lành mạnh, con người có thể tránh được rất nhiều bệnh tật”.
Mong rằng ư kiến trên cũng là một trong những điều cam kết đầu
năm của bà con người Việt chúng ta.
Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
Texas-Hoa Kỳ
|