Câu Chuyện Thầy Lang
Rủi Ro Quần
Áo Giặt Khô
Bác sĩ Nguyễn Ư-Đức
Mới đây, các nhà chuyên môn về an toàn môi trường
và sức khỏe lại nêu ra rủi ro của một chất được dùng rất phổ biến
trong việc giặt khô. Đó là hóa chất perchlorethylene viết tắt là
PERC. Chất này đă bị gia đ́nh lăo bà José-Anne Bernard, 72 tuổi, ở
thành phố Nice bên Pháp cáo buộc là đă gây ra cái chết của bà cụ vào
năm 2009. Bà sống kế cận một cơ sở giặt khô với hóa chất PERC. Theo
thân nhân, kết quả giảo nghiệm tử thi cho thấy các bộ phận trong cơ
thể của bà, ngoại trừ dạ dày, đă bị nhiễm nặng với hóa chất này.
Ngày 14 tháng 2 năm 2012 vừa qua, một vị chánh án tại Nice đă tới
căn nhà của bà cụ để điều tra nội vụ.
Chúng tôi xin cùng quư độc giả t́m hiểu về công
dụng và rủi ro của chất này.
Khám phá ra phương pháp Giặt Khô (Dry Cleaning)
cũng là chuyện t́nh cờ của ông thợ nhuộm người Pháp tên là Jean
Baptiste Jolly vào năm 1855.
Số là cô gái giúp việc vô ư làm đổ ngọn đèn dầu
hôi lên tấm khăn phủ bàn ăn. Khi mang đi giặt ông chủ thấy chiếc
khăn sạch sẽ hơn v́ chất dầu đă tẩy sạch các vết mỡ trên khăn. Từ
nhận xét đó ông ta nghiên cứu thêm và đề ra phương pháp giặt khô
bằng hóa chất ḥa tan mỡ béo.
Nói là giặt khô nhưng thực ra quần áo mà ta vừa
giao cho tiệm giặt được nhúng vào một dung dịch hóa chất. Thoạt kỳ
thủy, người ta dùng dầu hôi và dầu xăng rồi đến các chất tổng hợp
bốc hơi như tetrachloride và trichlorethylene. Ngày nay, 90% các
tiệm giặt khô đều dùng hóa chất tổng hợp Tetrachloroethylene hoặc
perchlorethylene, viết tắt là PERC.
Chất này được sử dụng rất nhiều trong việc giặt
khô các hàng may mặc, vải vóc cũng như tẩy dầu mỡ trên dụng cụ bằng
kim loại. Theo nhiều chuyên viên trong nghề, PERC an toàn nếu dùng
đúng cách. Máy giặt cũng giản dị không choán nhiều chỗ, quần áo sạch
hơn và thời gian giặt cũng mau hơn. Bộ phận giặt và vắt khô cũng như
hóa chất đă dùng đều thu gọn trong một máy. Như vậy tránh được việc
phế thải hóa chất ra hệ thống cống rănh, gây ô nhiễm môi sinh.
Hóa Chất PERC
Dưới nhiệt độ b́nh thường, PERC ở trạng thái lỏng
không bắt lửa nhưng cũng rất dễ bay hơi và ḥa lẫn trong không khí.
Nhiệt độ càng lên cao th́ sự bốc hơi càng mạnh và tạo ra một mùi khó
chịu giống như chất ether.
Hóa chất này xâm nhập môi trường qua sự bốc hơi
trong không khí khi được dùng trong kỹ nghệ hoặc ngấm vào đất, nước
khi thất thoát từ máy giặt hoặc từ thùng chứa. Trước đây, các tiệm
giặt ủi khô được phép xả nước dơ từ máy giặt vào hệ thống cống rănh
địa phương.
Theo chính quyền, tới 25% nước uống tại Hoa Kỳ bị
nhiễm PERC. Mỗi năm có cả 200 triệu cân Anh PERC được gần 35,000
tiệm giặt ủi ở nước Mỹ dùng mà một số lớn ḥa lẫn trong không khí
cũng như vùng đất, nước chung quanh
Một số vật liệu gia dụng cũng có PERC như dung
dịch không thấm nước xịt trên gỗ (Water repellent), hóa chất tẩy vết
dơ, băng dính, hóa chất chùi gỗ.
Trong y học, PERC được dùng làm thuốc mê khi giải
phẫu bệnh nhân v́ nó làm bệnh nhân bất tỉnh. Ta có thể đo số lượng
hơi PERC trong hơi thở, giống như đo hơi rượu ở người say.
PERC Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe
Theo Cơ Quan An Sinh Nghề Nghiệp Hoa Kỳ (NIOSH),
có khoảng 650,000 công nhân tiếp cận với hóa chất này ở nước Mỹ
trong nghề giặt ủi khô. PERC có thể xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp
và qua lớp da. Số lượng hóa chất xâm nhập tùy theo:
- Thời gian ta tiếp cận với chúng;
- Hóa chất có nhiều hoặc ít trong không khí;
- Ta thở nhanh hay chậm, mạnh hoặc yếu trong không
khí ô nhiễm PERC.
Từ cơ thể, hầu hết hóa chất thải ra bằng đường hô
hấp và một số nhỏ trong nước tiểu. Khi được dùng đúng cách, PERC
tương đối an toàn. Tuy nhiên hóa chất này cũng có nguy cơ gây ra một
số rủi ro cho sức khỏe.
Tác dụng không tốt thường thấy của PERC là: nhức
đầu, chóng mặt, buồn nôn; làm suy nhược hệ thần kinh trung ương; tổn
thương cho gan, thận; giảm trí nhớ thoảng qua, mất định hướng; dị
ứng và ngứa mắt, mũi, cuống họng; da khô, viêm.
Chuyên gia C Rotilio đă nêu ra trường hợp một nữ
công nhân giặt ủi bị giảm thị giác v́ hít thở hơi PERC quá lâu khi
bà ta ủi quần áo giặt với PERC. Tác giả TL Vaughn đă thấy có hậu quả
của PERC với ung thư miệng, cuống họng.
Từ lâu, PERC đă được coi như chất gây ung thư cho
súc vật và mới đây hóa chất này đă được xếp vào loại có thể gây ung
thư cho loài người. Viện Quốc Gia Hoa Kỳ về An Toàn và Sức khỏe Nghề
Nghiệp đang nghiên cứu thêm về ảnh hưởng gây ung thư này của PERC.
PERC được sếp vào nhóm 2B, có nghĩa là có khả năng gây ung thư cho
người. Nước uống có lẫn PERC đă được thấy trong ung thư máu, tụy
tạng, cổ tử cung và bọng đái.
PERC cũng có ảnh hưởng không tốt cho sự sinh đẻ và
kinh nguyệt của phụ nữ. Nhiều nghiên cứu cho thấy phụ nữ làm trong
tiệm giặt khô có nhiều nguy cơ bị hư thai. PERC cũng lan vào sữa mẹ.
Ngoài ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe của nhân
viên làm trong nhà giặt, PERC c̣n mang rủi ro cho dân chúng sống gần
tiệm giặt cũng như môi trường xung quanh. Do đó nhiều quốc gia đă
ban hành biện pháp để giảm thiểu các rủi ro này. Theo Trung Tâm Kiểm
Soát Bệnh Tật Hoa Kỳ (CDC), 75% dân chúng của quốc gia này đă có mức
PERC khá cao trong máu.
Trong khi đó, cơ Quan Bảo Vệ Mội Trường (EPA) cho
hay nhân viên làm trong tiệm giặt khô có nguy cơ bị ung thư theo tỷ
lệ 1/1000. Người sống trong cơ sở có nhà giặt khô có nguy cơ ung thư
1/2000 hoặc cao hơn nếu máy giặt không được bảo tŕ chu đáo. Nghiệp
Đoàn Người Tiêu Thụ (Consumers Union) ước lượng rằng cứ 1 trong 7000
người mặc quần áo giặt khô với PERC một lần trong một tuần suốt 40
năm sẽ có nguy cơ ung thư.
Pḥng Ngừa rủi ro v́ Hoá Chất
PERC
Hiện nay đă có nhiều cải tiến các máy giặt ủi,
giảm thiểu rủi ro trong dịch vụ này nhưng đôi khi quá tốn kém nên
các tiệm giặt nhỏ không đủ tài chánh để trang bị. Và họ vẫn tiếp tục
dùng PERC. Họ cho rằng PERC không gây nhiều rủi ro cho sức khỏe nếu
biết dùng đúng chỉ dẫn của nhà sản xuất. Giới giặt khô cũng đă ngồi
lại với nhau để chống lại việc cấm dùng PERC trong nghề nghiệp của
họ.
Để khuyến khích tiệm giặt ủi nhỏ, chính quyền vài
tiểu bang Hoa Kỳ đă giảm thuế, cho họ vay tiền để trang bị máy giặt
ít rủi ro. Đó là v́ nhu cầu khách tiêu thụ vẫn phải đưa quần áo cho
tiệm giặt khô, v́ tiện lợi, đưa đồ ngày trước ngày sau lấy lại được.
Nhưng khi biết được rủi ro do PERC gây ra, chắc ta cũng cần suy nghĩ
lại trước khi bỏ tiệm giặt khô
Ta có thể, tránh rủi ro do PERC bằng cách:
- Không mua nhiều quần áo “chỉ giặt khô” (Dry
clean only);
- T́m hiểu xem quần áo “chỉ giặt khô” có thể giặt
bằng xà bông và nước được không;
- Đưa quần áo tới tiệm giặt bằng nước;
- Sau khi lấy quần áo giặt khô về nhà th́ vứt bỏ
túi bọc nylon, treo quần áo nơi thoáng khí để hơi PERC bay đi trước
khi mặc.
- Giới tiêu thụ cần thảo luận với tiệm giặt khô,
đề nghị họ thay đổi cách giặt để tránh rủi do cho sức khỏe v́ PERC.
- Với tiệm giặt th́ cần có trang bị máy móc để
thanh lọc không khí và điều ḥa nhiệt độ nơi làm việc để nhân viên
không phải hít thở không khí ô nhiễm PERC. Các máy này thực ra không
thể loại bỏ hơi nguy hại PERC nhưng cũng đưa một số hơi ra khỏi nơi
nhân viên làm việc. Máy phải được thiết bị ngay tại nguồn phát ra
hơi PERC.
- Ngoài ra, để tránh các rủi do nghề nghiệp trong
việc giặt ủi, cơ quan An Toàn Nghề Nghiệp Hoa Kỳ cũng đề ra các quy
luật cho ngành nghề này như sau:
- Cơ quan đặt ra mức độ PERC trong không khí và
nước không được vượt quá một tỷ lệ nhất định;
- Nhân viên phải thay phiên làm việc, có thời gian
nghỉ để tránh làm những công việc có thao tác lập đi lập lại quá lâu;
- Thiết bị nâng đỡ bàn ủi để công nhân khỏi phải
cầm nhấc bàn ủi liên tục;
- Thay đổi chiều cao của bàn làm việc để nhân viên
khỏi phải với lên quá cao.
- Các động tác nhắc đi nhắc lại liên tục và lâu
này có thể đưa tới tổn thương cho bắp thịt và khớp xương.
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
Texas- Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com
|