Câu Chuyện Thầy Lang:  BÉO PH̀
 
Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
 
Mập ph́ là t́nh trạng tích tích tụ chất béo quá nhu cầu duy tŕ các chức năng của cơ thể.
 
Mập có thể sẩy ra ở tuổi đang lớn, trong đó tế bào mỡ vừa tăng trưởng vừa phân sinh hoặc trễ hơn từ tuổi trưởng thành bằng sự ph́nh lớn tế bào mỡ. Đây là một bệnh kinh niên mà muốn không mắc phải, ta cần lưu tâm tới việc ăn uống, vận động cơ thể và giữ ǵn đời sống lành mạnh
 
Định nghĩa
 
Béo ph́ là một bệnh liên can tới sự rối loạn về dinh dưỡng. Một người được coi là béo ph́ khi cân nặng hơn trọng lượng lư tưởng khoảng 20%.
 
Cơ quan Y Tế Thế Giới đă đặt ra một Chỉ Số Trọng Lượng Cơ Thể  (Body Mass Index- BMI), để xác định bệnh trạng này. BMI là số chia của kí lô trọng lượng cơ thể cho b́nh phương chiều cao tính theo mét và áp dụng cho mọi người, ngoại trừ khi có chiều cao và sức nặng quá cỡ.
 
Thí dụ: ta nặng 69 kí, cao 1,8 thước. B́nh phương 1,8 là 3,24. BMI sẽ là: 69:3.24= 21.29.
 
Theo International Obesity Task Force, nếu có BMI từ 18.5 tới 24.9 là B́nh Thường; 25 tới 29.9  là Quá Kí; trên 30 là Mập Ph́ , mà trên 40 th́ Rất Béo Ph́.
 
Nên nhớ là BMI không đo lường các thành phần cấu tạo cơ thể như xương, thịt, chất béo v́ người cùng BMI có thể có các thành phần này khác nhau.
 
Một số khoa học gia đề nghị cách tính sức nặng nên có như sau:
 
Đàn bà : cứ 5 feet chiều cao là 100 lbs; mỗi inc cao hơn thêm 6 lbs. Một người cao 5f 11 th́ cân nặng tốt là 166 lbs.
 
Đàn ông: 5 f cao là 105 lbs; mỗi inc cao thêm 6 lbs. Nếu cao 5f11 th́ sức nặng tốt sẽ là 171 lbs.
 
Hoặc ta có thể đo tỷ lệ ṿng bụng/ṿng hông: lấy thước dây đo ṿng bụng ở chỗ ngang rốn ( thí dụ 28 inc) và ṿng hông ở chỗ lớn nhất ( thí dụ 38 inc), ta có tỷ lệ là 0.68. Nếu tỷ lệ trên 0.95 ở đàn ông, trên 0.8 ở đàn bà là các vị này có nhiều nguy cơ mắc vài bệnh hiểm nghèo như cao huyết áp, tiểu đường, tai biến mạch máu năo.
 
Tản mạn về béo.
 
1-Theo thống kê, béo ph́ thường thấy ở nữ giới nhiều hơn nam giới. Mà nữ giới dường như lại rất hay quan tâm tới chuyện quá kí, nặng cân. Ư kiến chung vẫn nói là quư bà quư cô sẽ đẹp, hấp dẫn, hạnh phúc hơn nếu có một thân h́nh mảnh mai, liễu thúy.
 
Điều đáng để ư là người nữ nghèo lại hay mập hơn người nữ sung túc mà người nam khá giả lại dễ mập hơn người nam nghèo. Riêng về trẻ em bị bỏ rơi, nghèo túng ăn uống thất thường thiếu chất dinh dưỡng nhiều calories lại béo phệ ra.
 
Đàn bà trung b́nh có 20% mỡ béo với 10% là chất béo cần thiết (essential fat) trong khi đó người nam chỉ có từ 12 tới 15% mỡ béo với từ 4- 7% chất béo cần thiết.
 
Cơ thể người nam mập ph́ có h́nh dạng một quả táo với 20% mỡ tụ ở phần bụng. Người nữ mập mang h́nh dáng một quả lê với 8% tế bào mỡ tụ ở ṿng mông và cặp đùi. Sự phân phối này cũng có một số ảnh hưởng tới sức khỏe.
 
Với người nữ, Thượng Đế trao cho trách nhiệm mang thai, nuôi con, th́ mỡ là nguồn cung cấp năng lượng cho nhu cầu dinh dưỡng thai nhi và con thơ. C̣n ở người nam, chất béo nơi bụng lại được chuyển thành acid béo, đi vào máu khá mau lẹ và nâng cao nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp.
 
2-Trong cơ thể, có loại mỡ rất cần và loại cần vừa phải.
 
Rất cần là mỡ bao bọc che trở trái tim, phổi, cấu tạo tủy xương, màng bọc giây thần kinh, chuyên chở cholesterol trong máu. Mỡ cần vừa phải thường nằm dưới da, giữa các thớ thịt và các cơ quan nội tạng.
 
Béo ph́ có thể là do tế bào mỡ vừa ph́nh to vừa sinh sản nhanh ở tuổi trẻ hoặc chỉ tăng trưởng quá cỡ các tế bào béo đă có sẵn vào tuổi lớn hơn.
 
 3- Khi ta vận động cơ thể, tiết giảm ăn uống hoặc khi đau ốm đói khát th́ tế bào mỡ nhỏ đi nhưng số lượng không giảm. Các tế bào mỡ nhỏ đi này luôn luôn chờ cơ hội để to trở lại khi ta ăn nhiều chất béo. V́ thế để tránh béo, không phải chi giảm mỡ rồi muốn ăn ǵ th́ ăn mà phải coi chừng số lượng calories từ các thực phẩm khác nữa. V́ thực phẩm dư khác đều chuyển sang dạng mỡ.
 
4-B́nh thường con người không béo quá hoặc gầy quá, v́ trong cơ thể có một cơ chế để điều ḥa sức nặng. Cơ chế này hành động qua trung gian của hệ thần kinh với các hóa chất như dopamine, norepinephrine. Cơ chế tạo ra cảm giác đói và ăn ngon miệng sau khi thực phẩm đă được hấp thụ và kho dự trữ đă vơi, đồng thời cũng đưa ra sự chán ngấy ( satiety) sau mỗi bữa ăn thịnh soạn và khi dự trữ đă đầy. Nhưng con người tinh nhanh hơn, đôi khi đă lách khỏi cơ chế này để tự do ăn uống.
 
5- Mập cũng mang nhiều vẻ đẹp riêng biệt.
 
Cách đây vài thế kỷ, người có thân h́nh tṛn trịa đầy đặn, bụ bẫm, lại được coi là hết sức gợi t́nh. Những bức vẽ người đẹp nổi tiếng của Michelango, Leonard de Vinci đều có cái mông tṛn đầy, cặp đùi phốp pháp . Hơn nữa, béo da béo thịt c̣n được coi như biểu tượng của một giai tầng khá giả, quyền quư, phúc hậu, của một người có sức khỏe tốt không bệnh tật.
 
6- Béo và kỳ thị. Nhưng xă hội đôi khi cũng có cái nh́n khác với mập béo. Có lúc họ bị kỳ thị và là đề tài cho người ta riễu cợt. Bên Mỹ, có một bài hát” Too fat Polks” I don't want her, you can have her, she's too fat for me”.
 
Nhiều chủ nhân không muốn mượn nhân viên quá mập, nghĩ là họ không siêng năng hoặc mập béo có ảnh hưởng xấu tới hiệu năng làm việc. Năm 1993, ở bên Mỹ , Uỷ ban B́nh Đẳng Việc Làm đă nhận ra sự kỳ thị này và đề nghị biện pháp hóa giải. Đồng thời những người quá kí cũng ngồi lại với nhau, tổ chức thành nhóm hội để tự vệ, đ̣i hỏi công bằng và quyền lợi dân sự.  Họ yêu cầu giới chức y tế có những phương tiện thích hợp cho người mập, như có áo choàng rộng để mặc khi khám bệnh, có máy đo huyết áp lớn, có chồ ngồi bàn cầu xẻ trước để người bệnh lấy được nước tiểu vào ống thử nghiệm, cân người mập ở pḥng riêng, có ghế ngồi đợi rộng răi.
 
Trong khi đó th́ nhiều người quá kư cũng bị tự ti mặc cảm, cho là ḿnh kém hấp dẫn, kém khêu gợi, không mặc được quần áo số nhỏ, rồi lại c̣n v́ mập mà không có bạn có bồ.
 
Những nguy cơ đưa đến béo ph́.
 
Đă có nhiều giả thuyết giải thích tại sao người này béo mà người kia lại không mặc dù ăn uống gần như nhau cũng như tại sao có nhiều khó khăn trong việc giảm kư rồi lại mập.
 
1-Di truyền: Theo thống kê, từ 25% tới 40% người có BMI cao là do di truyền và 30% tới 60% là do môi trường. Một chuyên gia giảm kí, George Bray góp ư “ di truyền nạp đạn và môi trường bóp c̣” trong bệnh béo ph́.
 
Di truyền có ảnh hưởng tới a) sự ăn uống, ăn chán ngấy qua trung gian kích thích tố và hệ thần kinh; b) kích thước lớn nhỏ và sự phân phối của tế bào mỡ trong cơ thể.
 
Ảnh hưởng của di truyền tăng khi trong gia đ́nh có cha, mẹ béo mập. Khi chỉ có hoặc cha hoặc mẹ mập th́ con có 50% nguy cơ mập. Mà nếu cả bố mẹ đều mập th́ nguy cơ con mập tăng lên tới 80%.
 
2-Cách đây ít năm, các nghiên cứu gia đă nói đến một chất đạm do tế bào mỡ tiết ra có thể làm tiêu mỡ. Đó là chất leptin hoặc obgene, t́m ra năm 1994. Khi đó tuần báo TIME đă gọi lepsin là một thần dược có thể làm tiêu mỡ trong vài tuần lễ. Ở loài chuột, khi tiêm chất này th́ mỡ béo được tiêu đi rất mau. Nhưng ở người th́ cho tới nay chưa có chứng minh công hiệu nào.
 
Một hóa chất khác, Propiomelanocortin (POMC) cũng phát tín hiệu cho chuột để không ăn chất béo khi cần, nhưng nghiên cứu không t́m ra tác dụng tương tự với loài người.
 
Các khoa học gia cũng phân biệt hai loại tế bào mỡ: Tế bào mỡ trắng và mỡ nâu. Tế bào mỡ nâu chuyển chất béo ra nhiệt năng thay v́ chất béo dự trữ, c̣n tế bào mỡ trắng th́ làm ngược lại, chuyển chất béo thành mỡ trong cơ thể. Họ đang nghiên cứu dùng tế bào mỡ béo nâu để loại bỏ mỡ ở người mập.
 
3.Một số dược phẩm làm tăng kí là: thuốc trị bệnh tâm thần lithium, thuốc trị kinh phong Depakene, Tegretol, kích thích tố corticosteroids, estrogen, progesteron, testosteron; thuốc insulin trị tiểu đường.
 
4. Mập ph́ là hậu quả của sự mất thăng bằng giữa cung và cầu năng lượng: Ăn uống nhiều mà không vận động tiêu dùng. Người cao tuổi giảm vận động, người coi phim bộ, truyền h́nh suốt ngày, công tư chức ngồi liên tục ở văn pḥng ...đều có khuynh hường lên cân.
 
5.Ảnh hưởng tâm lư xă hội: khi c̣n bé, các con thường được bố mẹ khuyên là không nên bỏ sót thức ăn, phí của trời v́ có nhiều đứa trẻ khác không có ǵ để ăn. Lớn lên họ có thói quen, ăn cho hết dù không cần.
 
6-Cơ thể có một cơ chế về sự “cảm thấy muốn ăn”. Cơ chế này chỉ hoạt động hoặc được kích thích khi cơ thể ta cần thực phẩm. Nhưng con người th́ lại mưu mẹo, nhiều khi vượt qua cái cơ chế đó để ăn cho sướng miệng. Cũng có người ăn không phải v́ nhu cầu cơ thể, mà ăn cho khoái khẩu lấy ăn làm vui.
 
7-Lại c̣n thói quen “ cơm trưa bàn chuyện làm ăn”, uống vài ly rượu khai vị, rồi miếng thịt ḅ, củ khoai hấp. thế là lên cân.
 
8- Địa dư cư trú cũng có đôi chút ảnh hưởng. Quan sát cho thấy người sống ở miền lạnh thường ít vận động và ăn nhiều thực phẩm nóng béo hơn dân miền có khí hậu nhiệt đới. Do đó, dễ lên cân.
 
9-Phụ nữ có thai thường lên cân nhưng khi cho con bú th́ lại giảm, nom son sẻ hơn. Gái một con trông ṃn con mắt, kinh nghiệm cổ nhân ta cũng nói vậy. Béo mập là nguồn dinh dưỡng cho thai nhi và sữa mẹ. Nhưng nếu sau dăm ba lần sanh đẻ th́ cơ thể thường giữ lại một ít mỡ khiến lên cân, phát triển, sồ sề luôn. 
 
Hậu quả của Béo Ph́
 
JoAnn Manson, một chuyên gia Dịch Tễ học tại Đại học Harvard có ư kiến là “Dù chỉ béo mập vừa phải cũng đưa tới nguy cơ sớm tử vong ”.
 
 Người mập ph́ thường hay mau mệt, hụt hơi thở, thiếu sức sống, đau nhức xương thịt. Họ cũng hay bị bệnh tiêu hóa, bệnh tim, bệnh tiểu đường, xơ gan, sưng phổi, viêm túi mật, giăn tĩnh mạch, cao huyết áp, lâu lành vết thương, kém chống cự với các tác nhân gây bệnh, thống phong hiếm muộn và hay gặp nhiều nhiều tai nạn bất thường
 
Mập ph́ cũng tăng nguy cơ ung thư vú, tử cung, nhiếp tuyến, ruột già, thực quản. Nguy cơ ung thư vú tăng rất cao ở phụ nữ lên kí vào tuổi đôi mươi và vào thời kỳ măn kinh.
 
 Chữa Mập Ph́.
 
Các chuyên gia đều đồng ư rằng béo mập là một bệnh với nhiều khía cạnh khác nhau nên cần được chữa toàn diện và lâu dài. Xin nhớ rằng không có môn thần được, một phương thức nhặm lẹ nào cho giảm kí tức khắc như nhiều quảng cáo.
 
 Nhiều người muốn xuống kí trở lại như thuở c̣n học sinh, sinh viên. Đây có lẽ là một ảo tưởng chẳng bao giờ thực hiện được. Chỉ cần nhớ rằng mỗi tuần giảm được 1 kí hoặc 2 đơn vị BMI cũng đă mang lại nhiều ích lợi rồi. Hơn nữa, giảm kí cần thời gian để thực hiện.
 
Việc trước tiên không phải là định giảm bao nhiêu kí, mà lập ra một chương tŕnh quy mô với ăn uống lành mạnh, vận động cơ thể lâu dài, thay đổi thói quen xấu và lưu tâm tới các nguy cơ do mập béo gây ra. Nếu cho là ḿnh mập, th́ trước khi quyết định giảm kí, hăy đi khám bác sĩ để phát hiện các bệnh gây mập. Mỗi người có một cơ thể khác nhau, cách mập khác nhau, nên muốn giảm kí cũng phải có một chương tŕnh, kế hoạch riêng.
 
Để giảm kư, ta có thể theo các phương thức sau đây:
 
 1-Giới hạn năng lượng mang vào cơ thể-
 
a-Để giảm cân, việc đầu tiên là phải giảm số năng lượng từ thực phẩm  nhưng vẫn có đầy đủ chất dinh dưỡng. Một trong nhiều mục đích là để cơ thể phải lấy năng lượng từ kho dự trữ mỡ béo ở vùng mông, vùng bụng cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.
 
Trung b́nh mỗi ngày ta chỉ nên tiêu thụ từ 2000-2300 Calories, tùy theo mức độ sinh hoạt. Một cách đại cương, ta có thể tính số lượng calories cần mỗi ngày bằng cách nhân sức nặng theo cân anh (lb) với số 13, nếu hoạt động ít, hoặc với số 15 nếu làm việc nhiều. Nếu BMI từ 27 tới 35 th́ nên giảm năng lượng ăn vào từ 300 tới 500 Calories; BMI trên 35 th́ giảm từ 500 tới 1000 Kcalories mỗi ngày.Với cắt giảm như vậy ta có thể mất bớt từ 1 tới 2 lb mỗi tuần.
 
b-Các chuyên gia dinh dưỡng gợi ư là ta nên ăn nhiều loại hạt ngũ cốc, trái cây, rau là những thứ không có hoặc có rất ít chất béo mà cũng lại có ít calories. Nhiều người khuyên nên ăn vừa phải cơm ḿ (Carbohydrate), khá đủ đạm, thêm một ít chất xơ để bụng mau no và thức ăn chậm ra khỏi bao tử. Xin nhớ là carbohydrate được insulin chuyển hóa thành chất béo dự trữ ở gan.
 
c-Về chất béo, th́ cố gắng không quá 30% tổng số calories một ngày, nếu từ 20 dến 25% th́ tốt nhất. Chẳng hạn như về sữa: thay v́ dùng một ly 240 phân khối sữa nguyên chất với 47% calories từ chất béo, ta có thể dùng một ly skim milk không chất béo hoặc 2% béo mà chỉ có 35% calories.
 
d-Thay v́ ăn một miếng thịt ḅ ribs, hamburger ta có thể ăn beef round steak, sirloin hoặc flank steak. Cũng như là nếu quệt bơ hoặc bơ đậu phọng khi ăn bánh ḿ, có có tới 120 calories trong một muỗng ăn canh, trong khi đó mứt trái cây chỉ có 50 calories mà lại không có chất béo.
 
e-Ăn từng phần nhỏ. Chia đều calories của một ngày ra làm ba bữa sáng trưa chiều để mỗi bữa có ít nhất 25% tổng số năng lượng mỗi ngày. Làm như vậy sẽ giúp ta có khẩu vị ngon trước mỗi bữa chứ không phải là ăn bữa cơm chiều thịnh soạn v́ ban trưa không ăn. Nhiều người c̣n chủ trương chia số calories thành năm sáu lần ăn trong ngày.
 
g-Ta cũng chẳng cần phải hoàn toàn bỏ món tráng miệng nếu ta ăn một ly trái cây, một miếng bánh ngọt nhỏ.
 
h-Hăy gắn bó với một chế độ dinh dưỡng đă được bác sĩ của ḿnh góp ư. Ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau, cân bằng chúng và ăn vừa phải với nhu cầu.
 
i-Ghi ra những thức ăn nên tránh như rượu, dầu salad, món ăn tráng miệng nhiều đường, béo
 
k-Khi đi ăn tiệm, đừng đọc thực đơn quá lâu trước khi kêu món ăn, v́ dễ bị quyến rũ kêu nhiều món. Cần biết trước ḿnh muốn ăn món nào chứ đừng bắt chước người khác khi kêu món.
 
Lựa súp lỏng hơn là súp sệt nhiều kem. Nhắc nhở nhà hàng về ư muốn của ḿnh như bỏ da, ít bơ. Tránh món ăn chiên, món nhồi v́ có nhiều bơ; gọi món khoai bỏ ḷ, rau không bơ không kem.
 
Sau khi ăn xong, yêu cầu dọn đĩa để khỏi nhâm nhi ăn thêm.
 
l-Ăn chậm chạp, tận hưởng hương vị của thực phẩm. Vừa ăn vừa nói chuyện.
 
m-Không nên vừa ăn vừa coi TV hoặc làm việc ǵ khác v́ vui miệng ăn nhiều.
 
 2-Các chế độ thực phẩm với mục đích giảm béo :
 
 Có nhiều chế độ ăn uống được quảng cáo, giới thiệu để giúp giảm mập như chương tŕnh ít calories (Weight Watchers, Jenny Craig, Medifast), chương tŕnh ăn nhiều chất đạm, ít carbohydrtates (Atkins , South Beach Diet); ít chất béo (Ornish), nhiều carbohydrate ít đạm; nhiều chất xơ; chương tŕnh của Herbalife, Divas,  Pritikin, Sugar Busters, Protein Power...Tác giả của chương tŕnh nào cũng nêu ra những ưu điểm của ḿnh và thuyết phục người mập áp dụng bằng cách mua tài liệu, thực phẩm của họ. Thành ra, vấn đề này cần được suy nghĩ kỹ. Chỉ xin nhắc nhở là ta cần một chế độ ăn uống cân bằng có đủ cả thịt, mỡ, tinh bột, sinh tố khoáng chất chứ không phải chỉ một loại chất dinh dưỡng.
 
Hơn nữa mục đích giảm kí của ta là học cách để sống với thực phẩm chứ không phải loại bỏ thứ này thứ kia. Kinh nghiệm nhiều người cho thấy mất kư theo cách ăn uống hạn chế th́ mập trở lại cũng mau. Họ ám ảnh với chế độ đang theo, đếm từng calories và tự an ủi rằng: “sau khi hoàn thành kiêng khem, ta tha hồ ăn món ta thích”.
 
 3-Tăng tiêu dùng năng lượng bằng vận động cơ thể.
 
Steven Blair, một chuyên gia về dịch tễ học, cho hay người mập thường chết sớm hơn người gầy, nhưng nếu người mập mà vận động cơ thể th́ cũng sống lâu. C̣n người gầy mà lại yếu sức v́ không vận động lại mau chết hơn người mập tới ba lần.
 
Trong chương tŕnh giảm kí, vân động cơ thể đưa đến những ích lợi về sinh học cũng như tâm học.
 
Vận động làm tăng tiêu dùng năng lượng, giúp duy tŕ tế bào ít mỡ, tăng độ dầy đặc của xương, nhất là các xương chịu sức nặng của cơ thể, giảm chất béo trong máu và giảm tế bào mỡ.
 
Về phương diện tâm lư, vận động làm tăng niềm vui sống, giảm triệu chứng của trầm buồn, tăng niềm tự tin, tự trọng, tạo ra một cảm giác hy vọng, nhiệt t́nh.
 
Sự vận động thường có thể là theo một chương tŕnh ở các câu lạc bộ hay lớp dậy, tại pḥng tập thể dục. Nhưng sự tham gia này nhiều khi bị bỏ ngang v́ thời gian eo hẹp, bận rộn với công việc làm ăn hoặc ngại phải đi xa, thời tiết cản trở.
 
Theo nhiều chuyên viên, chỉ cần 30 phút hoặc ba lần mười phút mỗi ngày là đủ. Đôi khi, tăng các công việc hàng ngày cũng tốt. Chẳng hạn đậu xe cách xa một chút để đi bộ vào văn pḥng ; lên xuống lầu bằng cầu thang thay v́ thang máy; đứng khi nói chuyện điện thoại lâu để bước tới bước lui hơn là ngồi lâu trên ghế.
 
Chẳng cần vận động đến đổ mồ hôi, mà chỉ tới khi thấy nhịp thở hơi khó khăn, tim đập nhanh hơn một chút là đủ. Điều cần thiết là vận động mỗi ngày. Đồng thời, đặt ra một mục tiêu thực tế, có thể hoàn thành được. Bắt đầu chậm dăi rồi tăng dần cường độ. Giữ vài ghi chép về kết quả vận động để theo dơi.
 
Cũng theo kinh nghiệm nhiều người, đi bộ là môn tập thích hợp hơn cả v́ thực hành lúc nào, ở đâu cũng được, không tốn kém và ta có thể tăng giảm tùy theo t́nh trạng sức khỏe.
 
 4-Dược phẩm.
 
Thuốc được quảng cáo để giảm kí thường thường có tác dụng làm bớt sự ăn ngon miệng.
 
 Hiện nay, trên thị trường có những thuốc sau đây: amphetamines, Phentermine (Ionamine, Fastin, Oby-Trim, Adiped-P); Sibutramine (Meridia), Orlistat (Xenical), Phenylpro
 
panolamine (Dextramin); Phendimetrazine (Bontril, Plegine, Prelux-2); Mezindol (Sanorex, Mazanon). Thuốc Fenfluramine (Pondimin) và Dexfenfluramine (Pedux) đă bị cấm bán v́ gây ra nhiều rủi ro cho sức khỏe.
 
Thuốc có thể dùng riêng rẽ hoặc phối hợp với nhau như Xenical/Sibutramine; Fluoxetine/ Phentermine hoặc các hỗn hợp dược thảo.
 
Ngoài ra c̣n các loại kem thoa (Dream cream, Smooth Contours) cũng được quảng cáo là làm giảm mỡ béo sau mấy tuần bôi thoa
 
Có những điều sau đây mà ta cần biết khi quyết định dùng thuốc do bác sĩ cho toa.
 
a-Thuốc chỉ có thể giúp một số người mập xuống cân, với điều kiện là khi phối hợp với giới hạn ăn uống và tăng  tiêu dùng năng lượng qua sự vận động cơ thể.
 
b-Thuốc được dành cho người mập quá 20% sức nặng lư tưởng chứ không phải cho người muốn giảm dăm ba kí hoặc muốn thân h́nh đă đẹp thành thon đẹp hơn. Người mập vừa phải mà có thêm vài vấn đề sức khỏe như bệnh tim, tiểu đường chỉ nên dùng thuốc trong một thời gian ngắn và dưới sự chăm sóc của thầy thuốc.
 
c-Thuốc dùng từ dăm tuần đến dăm tháng có thể là an toàn. Trong thời gian ngắn này, thuốc có thể làm hạ huyết áp, cholesterol và triglycerides trong máu.
 
đ-Thuốc không thay thế cho vận động cơ thể và giữ ǵn ăn uống
 
e-Khi ngưng thuốc, có thể lên kí trở lại.
 
g-Khi quyết định dùng thuốc, cần cho bác sĩ hay là ḿnh đang có thai hoặc cho con bú sữa mẹ; có rối loạn về ăn uống; đang dùng thuốc chữa bệnh thần kinh tâm trí; đang có bệnh tiểu đường, bệnh tim, cao huyết áp, tăng nhăn áp, ghiền thuốc hoặc sắp có giải phẫu.
 
h-Hầu hết các thuốc có nhiều tác dụng ngoại ư như gây ra nhức đầu, ói mửa, táo bón, khô miệng, nóng nẩy, chóng mặt, đau bụng, tiêu chẩy, cao huyết áp, tăng nhịp tim.
 
i-Với vài loại thuốc, khi dùng lâu, trên sáu tháng, có thể trở thành ghiền, lạm dụng hoặc quen lờn với thuốc
 
k-Một điều  rất quan trọng là cần được sự khám nghiệm cũng như hướng dẫn kỹ càng của bác sĩ trước khi dùng các thuốc này.
 
l-Đừng dùng nhiều thuốc lợi tiểu, v́ thuốc chỉ lấy bớt nước đi chứ không lấy mỡ.
 
m-Một điều nữa xin nhắc nhở là có nhiều loại thuốc giảm ăn như Slim 10, Quick Slim, Diet B, Minica, trà Mirapront đă bị cấm bán v́ tác dụng phụ nguy hiểm.
 
 5-Giải phẫu :
 
Giải phẫu có mục đích làm giảm dung lượng bao tử, thu hẹp cằm nhai, hút bớt mỡ béo. Các phương pháp này hiện nay rất phổ thông và khá công hiệu để giảm kí nhưng cần được các bác sĩ chuyên khoa thực hiện.
 
Trong thập niên vừa qua, giải phẫu thu hẹp bao tử được được nhiều người áp dụng. Bao tử được cột bớt một phần để chỉ c̣n khoảng nhỏ chứa thức ăn. Những người cân nặng quá mức trung b́nh từ 80- 100 cân anh được coi như có thể dùng phương pháp này. Biến chứng của giải phẫu là xuất huyết, nhiễm trùng, máu đóng cục, suy hô hấp. Phương pháp khá tốn kém, khoảng từ 20,000 tới 30,000 mỹ kim mà công dụng dường như cũng giới hạn.
 
Pḥng ngừa mập ph́.
 
Thấy rằng việc giảm kí cũng khó khăn, tốn kém nên các chuyên gia đă nghĩ đến việc pḥng ngừa, tập trung vào giúp mọi người duy tŕ sức nặng vừa phải hiện có, nhất là ở thanh thiếu niên. Họ khuyên ta kiểm tra hàng năm, nhất là với người có BMI trên 30. Nếu có ngoại lệ, bất thường th́ t́m và áp dụng các phương thức đề pḥng mập ph́..
 
Kết luận
 Mập ph́ là một bệnh đang có chiều hướng gia tăng ở mọi quốc gia trên thế giới. Bệnh đưa tới nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người.
 
Tại Mỹ, cuối năm 2003, quốc hội đă phải thảo luận một đạo luật để ngăn chặn dịch béo ph́ của dân chúng. Cho nên, làm sao để giảm kí đă và đang là công việc cho nhiều nghiên cứu để đáp ứng nhu cầu của công chúng.
 
Làm giảm kí có thể là công việc rất khó khăn nhưng không đến nỗi gây ra buồn bực, tuyệt vọng. Có người mất cả tháng, cả năm mới bị mập, th́ bớt mập cũng cần thời gian, có khi lâu hơn là thời gian để mập.
 
Vậy th́ cũng chẳng nên nghĩ rằng chỉ cần vài tuần điều trị là đă giảm kí. Với một phương pháp có khoa học, với ḷng kiên nhẫn , nếu ta cũng có một phương châm, triết lư về cách ăn uống, ta sẽ thành công.     
 
Ngoài ra cũng chẳng cần mua sắm dụng cụ, máy móc làm giảm kí mà chỉ cần có một ư chí muốn gọn gàng nhỏ con, một sự hiểu biết về dinh dưỡng kèm theo một cái cân chính xác và một tấm gương để theo dơi h́nh hài gầy béo là đủ.
 
 Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
 
Texas-USA

 


(*) Bài post lại với sự đồng ư của Diễn Đàn Y Khoa :