|
VIẾT CHO THÁNG BẢY
Thân tặng Thụ Ân và Dạ Lan, lúc nào cũng khuyến khích tôi "viết", cùng các anh chị cựu sinh viên du học Nhật Bản ngày xưa. Tháng bảy, nước Mỹ đón mừng ngày sinh nhật 244 năm từ khi lập quốc. Nước Nhật th́ đang trong mùa mưa, Tsuyu (梅雨), mai vũ, plum rain. Nó có cái tên tsuyu, plum rain, v́ nó trùng hợp với mùa trái plum chín rộ。Mùa mưa ở Honshu, đảo lớn nhất ở Nhật Bản thường bắt đầu từ tháng sáu và chấm dứt vào khoảng cuối tháng 7. Theo âm lịch Nhật Bản, mùa tsuyu có tên gọi là Samidare (五月雨): Mưa Tháng Năm.
Mùa mưa, Tsuyu,梅雨. (ảnh Internet) Anh chị có nhớ ngày xưa khi c̣n đi học, ḿnh thấy các người trẻ Nhật yêu nhau thường vẽ cây dù, hai bên cán dù, một bên họ ghi tên người họ yêu và bên kia là tên của ḿnh. Thấy cũng romantic. Đó là "ai ai gasa" (あいあい傘 ). Trong nhóm chúng ta, chắc là có ai đó cũng một thời được viết tên và được cùng đi với, dưới một "ai ai gasa" trong cơn mưa ngày nào. Thôi giữ đó như là một kỷ niệm của một thời, của tuổi thanh xuân. Kỷ niệm đó là một cái ǵ không bao giờ trở lại.
あいあい傘 (Ai Ai Gasa). (ảnh Internet) Mùa mưa, tsuyu, đi cùng với khí hậu ẩm thấp, nhiệt độ lên cao, thân ḿnh đẩm ướt, được gọi là asebamu atsusa (汗ばむ暑さ). Nhưng trong cái "asebamu atsusa " đó, trong cơn mưa đó, ta t́m một nơi trú mưa, dưới mái hiên của một một ngôi đền (神社, jinja), dưới mái hiên của một ngôi chùa (お寺, o-tera). Nh́n ra bên ngoài, trời mưa, những cơn mưa đầu hè, những hạt mưa rơi trên những cành hoa "ajisai, 紫陽花", (Hydrangeas, tử dương hoa? ) trong khuôn viên. Nghe tiếng mưa tí tách trên mái chùa, hay chỉ trầm ngâm nh́n mưa bong bóng trên một vũng nước nho nhỏ trên đường đi, cũng đủ tạo cho chúng ta một cảm giác êm ả của thiền môn. Và trong tiếng Nhật có một tiếng gọi cho những cảm giác đó, tiếng gọi đó là amayadori (雨宿り). Tôi cho đó là một văn hóa, v́ không chỉ đơn thuần trú mưa, mà nó c̣n dẩn đến, cho sự b́nh thản của tâm hồn, cái đẹp của thiên nhiên mà thượng đế tạo ra bốn mùa.
Ngắm hoa và mưa rơi trong ngày mưa từ mái hiên chùa. (ảnh Internet) https://www.dailymotion.com/video/xu5g8i
Amayadori (雨宿り), Trú mưa. (ảnh Internet) Đâu phải tháng bảy chỉ có mưa, với gió. Tháng bảy cũng có ngày lễ hội ở Sendai, gọi là "Tanabata” (七夕). Theo truyền thuyết hai vị thần, nữ thần Orihime (織姫, Chức Cơ) và nam thần Hikiboshi (彦星, Ngạn Tinh), yêu nhau, nhưng v́ mắc tội, họ bị ngăn cách bởi Ama No Gawa (天の川, dải Ngân Hà). Họ chỉ được phép gặp nhau mỗi năm một lần trong ngày bảy tháng 7 âm lịch.
Nữ thần Orihime
(織姫, Chức Cơ), Nam thần Hikiboshi (彦星, Ngạn Tinh), Cũng giống như chuyện "Ngưu Lang, Chức Nữ" và dải Ngân Hà trong chuyện thần thoại mà ta nghe khi c̣n nhỏ với tháng bảy mưa Ngâu. Nhưng trong truyện thần thoại Nhật, th́ người ta không thích có mưa trong ngày Tanabata v́ nếu trời mưa lũ chim không làm cầu qua dải Ngân Hà được v́ nước dâng cao. Orihime và Hikiboshi không gặp nhau được. Lại phải chờ đến năm sau. Tội nghiệp quá. Cơn mưa trong ngày nầy được cho là những giọt nước mắt của "Orihime" và "Hikiboshi". Trước ngày nầy và trong ngày nầy, người ta treo "Teru Teru Bozu" (照る照る坊主) khắp nơi, cầu nguyện trời không mưa để Orihime và Hikiboshi gặp nhau, và cho ngày Tanabata Matsuri được đông đảo và thành công.
Teru Teru Bozu. (ảnh Internet) Teru Teru Bozu là một câu chuyện buồn. Thuở xưa, ở một vùng có mưa nhiều, làm hư hại mùa màng không kể xiết. Vị lănh chúa và các nông dân mời một vị sư đến cầu nguyện cho trời bớt mưa, cho mưa thuận, gió ḥa. Vị sư cầu nguyên và tin rằng lời cầu nguyện sẽ được thần linh nghe thấy. Nhưng trời vẫn tiếp tục mưa, vị lănh chúa và các nông dân tức giận, chém đầu vị sư. Đầu vị sư được bọc vào trong mảnh vải, treo ngoài đầu ngỏ. Và lạ thay, trời tạnh và không c̣n mưa nữa. Người ta "nhớ ơn " ông, nên khi các học tṛ đi field trip, hoặc trong các ngày lễ lộc (nhất là vào mùa mưa) người ta thường làm những con búp bê bằng vải trắng, đầu nhẳn nhụi, treo ở mái hiên, hay cửa sổ, cầu nguyện cho ngày mai trời không mưa. Nếu chúng ta cầu nguyện Teru Teru Bozu, và nếu lời nguyện cầu được đáp ứng, đừng quên "cám ơn" "Teru Teru Bozu" bằng cách mua sake (đừng mua loại rẻ tiền) đổ trên “người” của Teru Teru Bozu và rửa sạch Teru Teru Bozu trên ḍng sông cho đúng truyền thống. Các học tṛ mẫu giáo thường được dạy hát bài hát "Teru Teru Bozu" (童歌) như sau : https://www.youtube.com/watch?v=eMlguyeKek8&feature=youtu.be
(from Internet) Tôi nhớ có lần Vĩnh Trường cầu nguyện "Teru-Teru Bozu” (てるてる坊, shine shine monk), cho trời không mưa, để các anh chị đi chơi ở Hokkaido năm ngoái (2019). C̣n nếu trời hạn hán, người nông dân treo ngược "Teru Teru Bozu" thành "Ame Ame Bozu", cầu cho trời mưa:
Lạy trời mưa xuống Lễ Tanabata Matsuri th́ có ở mọi nơi trên nước Nhật, nhưng "Sendai Tanabata" là lễ hội lớn nhất và nổi tiếng nhất Nhật Bản. Các anh chị c̣n nhớ không, chúng ta có dịp làm quen với "Sendai Tanabata" trong cuốn "Nihogo Dokuhon II". Sendai Tanabata bắt đầu từ 08/06 đến 08/08. Đó là một trong ba lễ lớn nhất về mùa hè ở vùng Tohoku (東北地方). Hai lễ kia là : Aomori Nebuta Matsuri : từ 08/02 đến 08/06 Akita Kanto Matsuri (Lantern Festival) : từ 08/03 đến 08/06 Những người trẻ đón ngày Tanabata với những lời cầu nguyện. Các cô thiếu nữ th́ cầu nguyện cho thêu thùa nội trợ giỏi hơn. Các thanh niên th́ cầu nguyện ḿnh được vẽ đẹp hơn, viết đẹp hơn. Ngày xưa, người ta dùng những hạt sương đọng trên những lá môn (taro) để làm ra mực. Những lời cầu nguyện được viết trên những mảnh giấy h́nh chữ nhật nho nhỏ có màu sắc. Những mảnh giấy nầy được gọi là Tanzaku (短冊, đoản sách) và treo trên các cành tre.
Những
lời cầu nguyện
được
viết
trên
Tanzaku (短冊,
đoản sách)
Tanzaku (短冊, đoản sách) được treo trên các cành tre trong lễ Tanabata C̣n các thiếu nữ th́ dệt vải đẹp dâng lên cho Kami (thần) cầu nguyện cho mưa thuận gió ḥa, cho được mùa, và cầu nguyện cho ḿnh được thêu thùa, nội trợ giỏi dang hơn. Mùa hè ở Nhật có thể chia ra làm hai phần : 1) Phần đầu, là mùa mưa (tsuyu), từ tháng 6 cho hết tháng 7. 2) Phần thứ hai, là mùa nóng. Tháng 8 là tháng nóng nhất trong năm. Nhất là ở những nơi bị đồi núi bao bọc chung quanh như Kyoto (Kyoto-Fu), Kofu (Yamanashi-Ken). Cái nóng của tháng 8 làm người ta uể oải, không muốn làm ǵ cả. Trong một bài nào đó tôi viết mấy năm trước, tôi có viết về cái nóng tháng 8 ở Kofu Bonchi (thung lũng Kofu). Cái nóng của "natsubate". Để làm "dịu" bớt cơn nóng, và để làm đường phố bớt bụi và "mát hơn", người ta có tục lệ dùng gào nước rải nước xuống đường phố, gọi là "Uchimizu" (打ち水). Thường là những cô gái mặc "Yukata" (loại áo kimono đơn giản mặc vào mùa hè) có một sô nước và gào nước rải nước trước nhà hay tiệm của ḿnh để làm mát đường phố.
Uchimizu (打ち水 Sprinkling water). (ảnh Internet) Các trẻ em cũng tham gia vào việc "Uchimizu". Có thể có vài thành phố dành một ngày nào đó trong tháng 8, và kêu gọi toàn dân trong thành phố cùng tham gia vào "Uchimizu".
Trẻ em cũng tham gia vào việc "Uchimizu". (ảnh Internet) Tháng tám cũng là tháng của Obon. Ngaỳ 15 tháng 8 là ngày lễ chánh. Ngày mà người ta làm lễ tưởng niệm ông bà tổ tiên, và những người thân qua đời, những người mất trong trong trận chiến Thái B́nh Dương. Tôi đă viết về Obon trong bài viết trước nên trong bài nầy tôi không viết lại nữa. Mỗi khi mùa Obon về, tôi thèm được mặc Yukata, tay cầm uchiwa (quạt) trên đường đi vào jinja (thần xă), ghé vào ăn “Somen” (cold noodles), ăn "Kakigori" (tương tự như nước đá nhận), nh́n pháo bông trong đêm 15 tháng 8 bên ḍng Kamogawa ở Kyoto năm nào. Xa quá rồi những ngày của tháng 8 năm xưa ! Mùa Đại dịch Covid-19, July 2020. Nguyễn Anh Tuấn
®
"Khi phát hành lại bài viết
của trang này cần phải có sự đồng
ư của tác giả |
