Bố Tôi

Tùy bút của Lưu An (Exryu Thụy Sĩ)


Tuổi ấu thơ của tôi là một chuỗi dài khổ cực và đầy bất hạnh, sinh ra từ một gia đ́nh nghèo, rất nghèo ở một làng nhỏ của tỉnh Nam Định miền Bắc Việt Nam. Ba mẹ tôi dù xuất thân từ những gia đ́nh khá giả, nho học trong làng nhưng là con thứ cho nên bị những quan niệm cổ hủ bất công,truyền kiếp của xă hội nên cũng chẳng nhận được ǵ từ tổ tiên để lại, ngoài một ngôi nhà lá lụp xụp ở một góc vườn. Đă thế tôi sinh ra ở thời kỳ nhiễu nhương trong lịch sử nước nhà, loạn ly, chém giết, bom đạn, thanh toán nhau giữa các đảng phái chính trị...cuối cùng sự tang thương khốn khổ lại đổ lên đầu người nông dân vô tội mà thôi. Tuổi thơ của tôi là những ngày chạy loạn, những lần chui rúc trong hầm ‘’ chữ chi ‘’ ướt sũng để tránh bom. Ban ngày th́ lính khố xanh khố đỏ, tây đen, tây trắng bố ruồng, bắn giết. Ban đêm th́ khổ sở với những xách nhiễu đe dọa của Việt Minh v́ hận thù giai cấp, hy sinh cho cách mạng...

Trong trạng huống bi đát, chết chóc và kinh sợ đó, gia đ́nh tôi đă phải tản cư lánh nạn. Lúc ra Hà Nội, Hải Pḥng, Nam Định, khi tạm trú các vùng Công Giáo Bùi Chu, Phát Diệm! Có những lúc tưởng rằng yên b́nh, gia đ́nh tôi lại trở về làng, nhưng rồi lại khăn gói ra đi với lo sợ và nước mắt lưng tṛng !

Nơi đâu cũng vậy, không có một đồng bạc dính túi, văn hóa gần như vô học, không nghề nghiệp chuyên môn...Tất cả những khiếm khuyết đó, ở các thành phố lớn xô bồ... bố mẹ tôi làm sao thoát được thân phận của những người cùng đinh trong xă hội với những công việc thấp hèn, hạ tiện được ?! Trong sự nghèo khổ đó việc học hành của anh em chúng tôi dù có muốn cũng chẳng có dịp để nói tới ! Cho măi đến khi lên 8 tuổi tôi mới được học vần ABC đầu tiên, nhưng cũng chỉ được vài tháng rồi theo đoàn di cư vào Nam năm 1954.

 
Vào Nam gia đ́nh tôi vẫn nghèo khổ, bố mẹ tôi vẫn làm những công việc hạ tiện của người thiếu học. Trong khoảng hơn một năm đầu tiên sau ngày vào Nam anh em chúng tôi cũng chẳng có dịp đến trường. Sau đó khi đời sống đă tạm yên ổn việc học của chúng tôi đă được chú ư với sự hy sinh tuyệt đối của bố mẹ tôi trong hoàn cảnh nghèo đói thiếu thốn của gia đ́nh.
Có lẽ nh́n những hy sinh, sự chịu đựng và nhất là h́nh ảnh bố mẹ kém học, làm ăn cực nhọc, tôi đă lớn khôn rất mau so với những bạn bè cùng lứa tuổi. Tôi biết lo lắng,làm việc giúp đỡ bố mẹ, biết đau khổ, nhục nhă với những câu nói qúa lời, những ánh mắt khinh rẻ của những kẻ quyền hành,thô bạo! Dù ở cái tuổi vẫn c̣n ham chơi đánh đáo, bắn bi đó tôi đă có khá nhiều ước mơ, những giấc mơ đó có thể rất đơn gỉan đối với những người bạn giầu có của tôi, nhưng với tôi nó thật là vĩ đại. Tôi mơ bố mẹ tôi bớt cực nhọc v́ sinh nhai, lũ em đông đảo của tôi được học hành đến nơi đến chốn, những bữa cơm hàng ngày và những điều kiện vật chất trong cuộc sống được đầy đủ như những gian đ́nh b́nh thường khác.
 
Cùng với sự hiểu biết qúa sớm v́ nghèo khổ đó, tôi quyết chí và cố gắng vươn lên, nhờ vậy tôi đă đă kéo gia đ́nh dần dần thoát khỏi bóng tối của xă hội. Các em tôi đă được đi học trong điều kiện khá tốt, bữa cơm hàng ngày cũng đă đầy đủ hơn, nhưng bố mẹ tôi vẫn c̣n cực nhọc.Cho đến khi tôi tạo lập được một cơ sở làm ăn nho nhỏ nhờ có khả năng trong nghành học của ḿnh, rồi lại được đi ngoại quốc tu nghiệp vào đầu năm 1974 lúc đó bố mẹ tôi mới thực sự thoải mái.
Trong khi những người công chức đi tu nghiệp dài hạn như tôi, họ thường để tiền lương của họ lại cho vợ con họ hay cho chính họ (ngân hàng ở trong nước hay ngoại quốc), c̣n tôi để lại cho mẹ tôi. Trong một lần, khi tôi c̣n học ở Nhật bản,em gái tôi cho biết, mỗi đầu tháng mẹ tôi đều dành lấy sự hân hạnh và sung sướng lên văn pḥng đại diện của Đại học Cần Thơ ở Sàig̣n để nhận mấy chục ngàn đồng lương của tôi. Mẹ tôi mang xấp tiền về nhà nguyên vẹn với tất cả sự cảm động, bà giở từng đồng tiền ngắm nghía, vuốt ve. Có khi mẹ tôi chẩy nước mắt v́ tưởng tượng và cảm động với đồng tiền ’’trí thức ’’ đầu tiên mà tôi đă ngạo nghễ để lại cho mẹ tôi. Những đồng tiền đánh dấu sự thành công và ân t́nh của đứa con đầu đàn mà bà đă vun xới bằng những giọt mồ hôi và nhục nhă gần suốt cuộc đời của bà. Mẹ tôi nói với lũ em tôi, bà không muốn tiêu đồng tiền ân nghĩa đó vào những chuyện không đâu, với bà nó không chỉ có gía trị vật chất mà c̣n chứa đựng biết bao nhiêu gía trị tinh thần của những cực nhọc, hy sinh và đợi chờ mà mẹ tôi đă gửi gấm cho tôi, đứa con trai đầu ḷng !

Nhưng thật buồn ! sự trả nghĩa cho mẹ tôi không được lâu, ngày 30 tháng 4 năm 1975 xẩy đến, tất cả đă chấm dứt ! Gia đ́nh tôi lại rơi vào khổ ải cùng với hàng triệu người dân miền Nam khác, lại ăn độn, lại sống với những lo sợ bắt bớ như ngày xưa. Nhưng cái đau khổ nhất của tôi là đầu năm 1980, khi đó tôi vẫn c̣n vướng mắc với bao nhiêu bấp bênh của cuộc sống của chính ḿnh ở hải ngoại, thêm vào đó những cưu mang gần như vô tận của tôi cho những dại khờ của bố tôi và những lần vượt biên không trót lọt của lũ em tôi... Mẹ tôi mất v́ buồn lo cho những đứa con trong thời điểm tang thương, khổ ải đó.

Tôi lịm người đau đớn khi nghe tin mẹ tôi mất, công nghĩa sinh thành, nuôi dưỡng qúa to lớn của mẹ tôi chưa được tôi bù đắp, ngoài số tiền lương ít ỏi của một năm đầu tiên khi tôi ra ngoại quốc tu nghiệp mà thôi.

Bố tôi vẫn ở vậy với lũ con đông dù lúc mẹ tôi mất, ông mới 55 tuổi. Lúc đó v́ bận rộn với thời thế, sinh nhai tôi không thể h́nh dung được thế nào là ư nghĩa hai chữ ‘’ cô đơn ‘’ của bố tôi. Cho đến khi tôi có vợ con,tuổi tôi cũng xấp xỉ bố tôi khi mẹ tôi mất. Nhất là khi bố tôi sang thăm gia đ́nh tôi tại Thụy Sĩ vào năm 1992, tôi mới nh́n rơ và thông hiểu h́nh ảnh của một ông bố đơn độc.

Bố tôi một người nhà quê đúng nghĩa, một người thấp học qúa rơ ràng. Dù bố tôi đă sống và làm việc cả hơn 50 năm trời ở tỉnh thành, nhưng ông vẫn không thể nào bỏ được cái bản tánh chất phác, dễ tin gần như dại khờ mà ông đă mang theo từ khi rời làng quê. Hầu hết những bạn bè thân thiết và gia đ́nh họ cũng như người quen với gia đ́nh tôi đều thương mến và kính trọng bố tôi v́ tánh qúa chất phác, ngay ngắn của ông.
Nhiều khi anh em chúng tôi bực bội v́ bị mất mát, thua lỗ chỉ v́ sự khù khờ, dễ dàng và thương người qúa mức của người bố quê mùa. Chúng tôi thường càu nhàu với ông hay than phiền với vài người quen biết . Nhiều người an ủi chúng tôi với những câu nói mà đôi khi nó chẳng c̣n ư nghĩa ǵ v́ nó đă được lập đi lập lại nhiều lần, như ‘’ ở hiền gặp lành ‘’ hay ‘’ Phúc đức để lại cho con ‘’..v..v..

Tuy nhiên, sau mấy mươi năm vào đời, nh́n thấy những đổi thay ngỡ ngàng của nhân thế. Chứng kiến bao nhiêu cảnh cười ra nước mắt xẩy ra hàng ngày chung quanh ḿnh. Biết bao nhiêu cặp vợ chồng tan vỡ chỉ v́ những phù phiếm vu vơ dù đă mấy mươi năm thân kề má ấp. Những con người thông thái, sang trọng, bằng cấp đầy người, những người mang dáng dấp ngôn ngữ của thánh thiện, bao dung... họ cũng vẫn bị lôi kéo vào những bả của vật chất, dollars với những hành vi đốn mạt.
Tất cả những hoạt cảnh ngỡ ngàng đó đă làm tôi suy nghĩ rất nhiều về những hành động và ứng xử của người bố quê mùa, kém học của ḿnh. Nguời bố mà cả đời phải làm những công việc hạ tiện của kẻ cùng đinh trong xă hội để kiếm tiền nuôi chúng tôi ăn học.Tôi tự hỏi những ngôn ngữ văn hoa, những tấm bằng cấp thật to, dáng dấp sang trọng, qúi phái ... có thật sự biểu lộ cho con người ta hai chữ tự trọng và đạo đức hay không ? Tôi nêu ra đây vài dữ kiện của bố tôi trong khoảng thời gian vẩn đục của xă hội vừa qua,như để vinh danh nghĩa sinh thành của bố tôi và cũng để suy ngẫm về t́nh đời, nhân thế.

Tôi không biết trong một dịp nào trước năm 1975 gia đ́nh tôi quen sơ sài với một người Tầu, có vợ Việt. Vợ chồng anh ta có một tiệm làm kim hoàn nho nhỏ ở b́a thành phố Sàig̣n, không xa với gia đ́nh tôi. Tôi cũng không biết tên của vợ chồng họ, nhưng bố mẹ và lũ em tôi thường gọi họ là chú ‘’ Tầu Vàng ‘’. Ngày c̣n sống ở trong nước, tôi gần như rất ít có dịp gặp mặt và nói chuyện với vợ chồng họ, v́ bận rộn công việc làm ăn và học hành.
Rồi tháng 4 năm 75 xẩy đến, sự nghèo khó và lo sợ đến với tất cả những người ở miền Nam. Tiệm làm kim hoàn của chú Tàu vàng dĩ nhiên cũng rơi vào những khó khăn v́ những phong trào ‘’ đánh tư sản, mại bản ‘’ trong những năm đầu tiên sau năm 1975.
Gia đ́nh tôi, lúc đó cũng ’’sấc bấc, sang bang’’ với thời thế, nghèo đói và nợ nần v́ những cuộc vượt biên của mấy đứa em tôi bất thành. Tôi ở ngoại quốc cứ chúi muĩ làm việc kiếm tiền gửi về lo trả nợ với đủ mọi h́nh thức và dưới bất cứ phương thức, điều kiện nào mà người chủ nợ yêu cầu. Bố mẹ tôi ở nhà lợi dụng có tí đất cát, lo việc trồng rau bán buôn lấy tiền độ nhật.

H́nh như vào khoảng năm 1977( ?) lần đổi tiền và đánh tư sản lần thứ 2. Chiều tối hôm đó, như thường lệ bố tôi đạp xe với một thúng rau cỏ đem đến tận nhà những ngựi quen để bán. Đến nhà chú Tầu vàng,s au khi đưa rau cho vợ chồng chú ta, bố tôi đang ngồi nói chuyện với họ, bất chợt có một người từ ngơ ngách phía sau nhà hốt hoảng chạy vào cho biết khu vực đang bị vây để đánh tư sản! Vợ chồng chú Tầu tái mặt, luống cuống chẳng biết xoay trở ra sao! Họ cũng chẳng để ư đến sự có mặt của bố tôi, vội vă dở tấm ván, mặt của chiếc giường lên, kéo ra một bịch khá nặng, đưa mắt nh́n lung tung trong nhà như để t́m chỗ cất dấu !
Bố tôi nh́n thấy vẻ cuống cuồng của hai vợ chồng họ, không biết nghĩ sao bố tôi nói :

- ’’Chú đưa đây cho tôi giữ cho, không thể nào dấu chúng nó được đâu,dù có chôn xuống đất cũng mất !’’

Nghe bố tôi nói, chú ta nh́n bố tôi, nh́n người vợ với ánh mắt lưỡng lự,ḍ hỏi. Người vợ lúc đó cũng chẳng có thái độ ǵ ngoài việc đứng trơ vơ, run rẩy với nét mặt tái xanh. Nh́n thấy sự lưỡng lự, không tin tưởng và nhất là thời gian qúa cấp bách, bố tôi nói thêm :
- ’’ Cứ đưa cho tôi giữ cho, nếu thoát được tôi sẽ mang trả lại đàng hoàng, đừng lo. Mau lên, kẻo chậm !’’

H́nh như thấy không c̣n đường nào hơn, chú ta run run đưa bịch vàng khá nặng cho bố tôi và nói :
- ’’ Ông Hai giữ hộ con, con tin tưởng nơi ông đó, đừng lừa đảo vợ chồng con tội nghiệp !’’

Bố tôi nói với vợ chồng chú ta vài câu rồi lèn bịch vàng dưới đáy chiếc thúng,để những bó rau lên phía trên,cột chặt vào đằng sau chiếc xe đạp. Để tránh sự nghi ngờ, khi vừa ra khỏi cửa căn nhà bố tôi làm bộ đập cửa những nhà bên cạnh kêu to, mời gọi họ mua rau. Vài người công an đổ ập đến quát hỏi bố tôi với ánh mắt nghi ngờ :
- ’’ Ông làm ǵ ở đây, kêu gọi ai ồn ào thế ?’’

Đúng lúc đó có người công an phường trưởng, anh ta ở gần nhà tôi, vợ anh ta thường sang nhà tôi mua rau và khá quen biết với bố tôi. Anh ta nh́n bố tôi và hỏi :
- ‘’ Ông Hai, làm ǵ ở đây vậy? Về nhà đi, bán buôn ǵ hôm nay! Không ai mua đâu ! ‘’
- ‘’ Anh Mừng đó hả? Tôi đang đi bán rau. Anh nói chị sang nhà tôi lấy một ít xu hào, bà nhà tôi vừa cắt xong, c̣n tươi và rất non không có xớ !...’’

Tiếp theo là những câu chuyện vội vă, bâng quơ, kết qủa chiếc thúng rau không bị khám xét, bố tôi b́nh thản đạp xe ra khỏi khu vực về nhà an toàn với bịch vàng khá lớn.

Mang vàng về nhà, bố tôi im lặng không nói với bất cứ ai, kể cả mẹ và lũ em tôi. Ông giả bộ mang cuốc xẻng ra vườn cùng với thúng rau nặng chịch, lẳng lặng đào một cái hố bỏ bịch vàng xuống chôn theo cùng với cỏ rác và rau úa. Bố tôi làm như vậy để pḥng trường hợp không may, v́ một sơ hở nào đó, công an nghi ngờ đến nhà khám xét. Họ sẽ không thể ngờ được chỗ chôn dấu rất đơn sơ nhưng kín đáo đó được. Sau khi xong xuôi đâu đó bố tôi làm như không có ǵ xẩy ra, lại chở thúng rau mới đi bán buôn b́nh thường.
Vài ngày sau, khi sự căng thẳng đă tạm qua, bố tôi đến nhà chú Tàu cho biết mọi điều an toàn và có ư muốn mang lại trả cho họ. Vợ chồng chú Tầu vẫn chưa hết kinh hoàng khi nh́n thấy những miếng gạch ở nền nhà bị đào xới chưa được thu dọn, những ngóc ngách bị khoét thủng trong vách tường vẫn c̣n hở hang! Tuy nhiên họ nghe bố tôi nói họ mừng rỡ và rất cảm động nói với bố tôi :
- ‘’ Ông Hai cứ giữ lấy hộ chúng con, chờ vài ngày sau yên ổn con sẽ lấy.’’

Vài ngày sau, bố tôi mang bịch vàng lại cho họ, không một dấu tích ṭ ṃ, mất mát.T ất cả c̣n nguyên vẹn như lúc hai vợ chồng họ đưa cho bố tôi. Vợ chồng họ ngẩn ngơ cảm động, v́ sự thật thà của bố tôi. Họ hiểu rơ lúc đó gia đ́nh tôi c̣n đang thiếu nợ v́ những vụ vượt biên thất bại của mấy đứa em tôi. Họ nh́n nhau hội ư rồi người chồng lấy ra một ít đưa tận tay bố tôi cùng với những lời cảm ơn rất chân thành. Nhưng bố tôi đẩy tay họ và nói :
- ‘’ Tôi làm sao mà lấy của chú thím được, nó c̣n ư nghĩa ǵ khi tôi giúp đỡ chú thím trong lúc cấp bách đó nữa !? ‘’

Rồi từ ngày đó, gia đ́nh tôi có thêm một người bạn chân thành. Bất cứ những ngày giỗ tết, những dịp cúng vái, nhất là ngày mẹ tôi mất cũng như hàng năm ngày giỗ kỵ mẹ tôi, chú thím Tầu luôn luôn là người tham dự với những món qùa viếng tặng rất nặng t́nh. Những lần anh em chúng tôi về VN họ đều đến thăm hỏi và cho qùa bánh rất hậu hĩ.
Sau đó là thời kỳ kinh tế ‘’mở cửa’’, những chữ ‘’ tư sản, tài sản xương máu của nhân dân...’’ trở lên vô nghĩa lư chẳng c̣n ai nhắc đến nữa. Những con người giầu có mới phất, mọc ra như nấm. Họ làm giầu với bất cứ con đường, phuơng cách nào. Việc buôn bán,tồn trữ vàng ṿng, kim cương và ngay cả dollars không c̣n là tội ác nữa!
Chú thím Tầu Vàng cũng đứng dậy trong cái thời điểm đó. Với số vốn trong cái bịch mà bố tôi dấu cho họ khoảng 10 năm về trước cùng với sự chăm chỉ làm ăn và nhất là vận số họ may mắn. Hiện nay họ đă có một cơ sở kim hoàn đồ sộ lớn nhất ở khu vực với khỏang 15 người thợ kim hoàn làm ngày đêm. Dù giầu có nhưng hai vợ chồng họ không bao giờ quên ơn ông bố quê mùa, chân thật và gia đ́nh chúng tôi.

Sau đó, khoảng hơn 12 năm xa đất nước, lần đầu tiên tôi về thăm lại quê hương và gia đ́nh. Công việc đầu tiên là dẫn vợ con đi thăm mộ mẹ tôi, không xa căn nhà mà tôi đă mua và xây cho bố mẹ tôi ngày xưa. Những lần về nước tiếp theo, dù buồn bă v́ thấy bố tôi đă già yếu và nhất là nhớ đến sự vắng bóng người mẹ vắn số mà tôi vẫn c̣n mang nhiều cảm giác nợ nần t́nh nghĩa dưỡng dục, sinh thành, nhưng tôi vẫn chưa nh́n thấy nỗi buồn cô đơn của bố tôi. Những lần đi chơi với bè bạn về nhà, không thấy bố, tôi hỏi mấy đứa cháu trong nhà, đều nhận được câu trả lời :
- ‘’ Chắc ông ngoại ra nghĩa trang thăm mộ bà ngoại rồi !’’

Nghe những câu trả lời đó, đôi lúc đă làm tôi lịm người, manh nha ḷng thương hại và cảm động v́ t́nh nghĩa của bố tôi đối với mẹ tôi dù đă gần chục năm sau ngày mẹ tôi mất. Tôi càng ngẩn ngơ hơn khi nh́n thấy mỗi bữa tối, trước khi cả nhà ăn cơm, bố tôi mang lên chỗ thờ mẹ tôi một mâm cơm nhỏ đầy đủ cho một người ăn với một bát cơm và đôi đũa. Bố tôi thắp hương, khấn vái nho nhỏ, chờ cho nén hương tàn hết, ông mới bưng xuống bàn, dành lấy bát cơm cúng cho chính ḿnh.
Mấy năm gần đây bố tôi lên sống vơí gia đ́nh cô em gái út của tôi ở ngay trung tâm Sàig̣n.V́ quá xa xôi với nghĩa trang nơi mẹ tôi an nghỉ và nhất là tuổi đă già yếu, bố tôi đă giảm dần việc thăm viếng mộ của mẹ tôi, vài tuần lễ một lần mà thôi. Nhưng vào những ngày lễ Phật, ngày tảo mộ hay ngày giỗ kỵ mẹ tôi, bố tôi chưa một lần thiếu xót. Ngôi mộ của mẹ tôi,dù đă xây hơn 20 năm nay nhưng luôn luôn được bố tôi quyét dọn rất sạch sẽ.

Mùa hè năm 1992, lúc bố tôi vừa 68 tuổi, tôi làm giấy mời bố tôi và cô em gái út sang Thụy Sĩ với gia đ́nh anh em chúng tôi 3 tháng trời. Ban ngày vợ chồng tôi cũng như những đứa em khác đều đi làm đến tối mới về, bố tôi lủi thủi ở nhà chơi đùa với mấy đứa cháu. Ngôn ngữ th́ mù tịt, bản chất th́ quê mùa, tánh t́nh th́ dè sẻn v́ trong tâm khảm vẫn c̣n ghi đậm những ngày đen tối, đói khổ của quê nhà. Bố tôi chẳng dám đi chơi đâu v́ sợ tốn tiền con cái. Vào những ngày nghỉ, chúng tôi dành thời gian dẫn bố đi chơi, tạt vào restaurant ăn uống, bố nh́n thấy giá cả mắc mỏ, không dám ăn nhiều hay t́m lư do để tiết kiệm cho con !
Trong 3 tháng đó tôi mới nh́n rơ sự cô độc, buồn tẻ và sự im lặng chịu đựng của bố tôi trong gần 13 năm vừa qua, từ ngày mẹ tôi mất. Tôi chợt có ư định khi về VN lần tới sẽ t́m cách kết nối bố tôi với một người đàn bà nào đó để ông được an ủi và nương tựa nhau lúc tuổi già.
Măi đến năm 1995 tôi mới sắp xếp về thăm VN được. Cũng như mọi lần chú thím Tầu vàng đến thăm và mang qùa biếu tặng tôi. Hôm đó bố tôi đi vắng, tôi ngồi nói chuyện với vợ chồng họ. Nhân dịp, tôi nói với chú thím ấy về hoàn cảnh cô độc của bố tôi và có ư định nhờ chú thím ấy t́m cho bố tôi một người đàn bà đàng hoàng để làm bạn tuổi già. Hai vợ chồng chú Tầu nghe tôi nói, họ nh́n tôi ngạc nhiên v́ không ngờ tôi lại có ư định như vậy. Cuối cùng họ cho tôi biết khoàng 6, 7 năm về trước, khi bố tôi c̣n sống ở Bà Quẹo với gia đ́nh cô em gái lớn của tôi. Trong những lần đi chùa làm công qủa, bố tôi có quen một bà cùng lứa tuổi, bà ta chưa một lần kết hôn, sống chung với gia đ́nh người em ruột cũng ở trong khu Bà Quẹo. Bà ta là họ hàng xa với thím Tầu. Bố tôi và bà ta quen nhau khá thân thiết một thời gian, nhưng sau đó tự nhiên bố tôi im lặng tránh xa! Chú thím Tầu cũng như bà ta chẳng hiểu lư do ra sao ?
Chú thím Tầu muốn vun xới, kết nối hai người với nhau, có vài lần họ nói ‘’bóng gió‘’ vớí mấy cô em của tôi nhưng đều bị phản đối! V́ vậy mà họ đành im lặng không dám đề cập hay thúc đẩy chuyện mối mai đó nữa.
Tôi rất mừng rỡ khi biết được chuyện đó, v́ ít ra sự hiền lành, ngay thẳng và thân t́nh của chú thím Tầu với gia đ́nh tôi là điều mà tôi rất an toàn và tin tưởng vào sự xếp đặt,mối mai của họ.
Mấy ngày sau, khi bố tôi không ở nhà, tôi họp tất cả mấy cô em gái của tôi lại, nói rơ ư định của tôi. Mấy cô em tôi ban đầu lồng lộn phản đối, nhưng sau khi nghe tôi giải thích kỹ lưỡng kèm theo sự nóng giận của tôi, cuối cùng tôi mới đạt được sự đồng ư miễn cưỡng của lũ em gái c̣n qúa nhiều thành kiến v́ ích kỷ và thiếu cảm thông.
Ngay ngày hôm sau, trong lần ngồi nói chuyện riêng tư với bố tôi.T ôi nhỏ nhẹ nói ư định của tôi và cũng cho bố tôi biết đă bàn luận với mấy cô em về vấn đề mong muốn bố tôi có một người vợ kế để nương tựa nhau lúc về già. Tôi đề cập đến người đàn bà họ hàng của chú thím Tầu Vàng, tôi cũng nói đến t́nh nghĩa và chăm sóc của con cháu dù đậm đà nhưng vẫn không phải là không thiếu sót..v..v..

Bố tôi im lặng ngồi nghe tôi tŕnh bầy, măi một lúc sau, tôi thấy bố tôi chẩy nước mắt và nói với tôi :

- Bố cũng biết như vậy, nhưng bố cô độc đă qúa lâu rồi, 16 năm từ ngày mẹ con mất đă quen rồi con ạ! Ban đầu mới quen bà ta, bố cũng có ư định như con nói, nhưng sau đó nghĩ kỹ lại t́nh nghĩa của mẹ con. Lấy nhau từ lúc 18 tuổi, gần 40 năm chung sống, cực nhọc, đói khổ, nhục nhă với nhau... Thời gian và kỷ niệm đói no đă đóng thành một khối của ân t́nh trong ḷng bố rồi. Bố không muốn v́ sự cô độc của ḿnh mà xấu hổ với mẹ con trong 40 năm nặng nghĩa vợ chồng đó! Thôi hăy để cho bố được trọn t́nh nghĩa với mẹ của con cho đến măn đời con ạ!

Tôi nghe bố tôi nói mà lịm người. Tôi im lặng nh́n nét mắt nhăn nheo,già nua của bố tôi. Tôi cố gắng đào sâu, t́m ṭi trong khuôn mặt quê mùa, cực khổ,thiếu học đó có một dấu tích nào của thánh thiện hay không ? .
Tôi ngước nh́n lên bàn thờ Phật, nh́n bức chân dung đấng toàn giác,con người của ngài thoát ra tất cả những ǵ của bao dung, của từ bi, của trí tuệ. Tôi chợt nhớ đến suốt nhiều năm qua, từ ngày mẹ tôi mất, bố tôi đă t́m nguồn vui và an ủi nơi ngài. Tôi tự hỏi có phải chính h́nh ảnh toàn giác của ngài cùng với những bài học, câu nói của ngài trong kinh sách đă đưa đến cho bố tôi, người phật tử quê mùa, ít học cái điểm son của thánh thiện đó hay không ?
Ngay phía dưới, bên cạnh bàn thờ Đức Phật là bàn thờ mẹ tôi. Tôi nh́n rất kỹ tấm ảnh của mẹ tôi, chiếc áo dài mầu nâu đất thô sơ, nhún nhường với vành khăn mầu nâu đen cuộn tṛn trên đầu... Mẹ tôi trong cái dáng dấp một bà mẹ quê miền Bắc VN, h́nh ảnh bà mẹ VN cả đời chỉ biết yêu chồng, thương con. Trong cái dáng đơn sơ, quê mùa đó, dù chỉ là tấm h́nh để thờ phượng, nhưng h́nh như tôi vừa nh́n thấy trong ánh mắt của mẹ tôi có một niềm tự hào, một sự thoả măn to lớn về người chồng mà mẹ tôi đă có.Cũng trong nét mặt quê mùa của mẹ tôi, tôi h́nh dung ra biết bao nhiêu người đàn bà khác trên thế gian. Họ giầu có,họ xinh đẹp, họ qúi phái... họ có hàng trăm, hàng ngàn những điều hoa lệ, may mắn hơn mẹ tôi. Nhưng tôi vẫn thấy họ thua xa nếu so sánh với người mẹ quê mùa vắn số của tôi. Họ đáng thương và đau buồn v́ họ không có một người chồng đầy t́nh nghĩa, cao thượng như bố tôi !

Rồi tôi lại đưa mắt nh́n trở lại nét mặt bố tôi một lần nữa. Tôi cũng thấy bố tôi đang ngước nh́n chăm chú lên bàn thờ Phật và bàn thờ mẹ tôi. Tôi không biết bố tôi đang nghĩ ǵ, nhưng nh́n nét mặt bố tôi lúc đó, thoải mái qúa,cái thoải mái tràn lan ra từ nét mặt nhăn nheo của người bố cao thượng mà tôi vừa ghi đậm vào tâm khảm của ḿnh.
Cũng trong nét mặt quê mùa, khổ cực của bố tôi đó h́nh như ẩn tàng một dấu tích thoát trần, cái thoát trần trong sáng, b́nh thản của một vị tu hành đắc đạo.Tôi chợt hiểu cái lư do tại sao bố tôi đă chọn lựa xa rời người đàn bà mà bố tôi đă có cảm t́nh cũng như sự đồng ư, thúc dục của tôi và chú thím Tầu Vàng. Tôi cũng cảm thấy nỗi buồn, cô đơn của bố tôi không c̣n là điều đáng để tôi phải lo nghĩ nữa, bởi v́ tôi biết bố tôi đă có Đức Phật, đấng thánh thiện, toàn giác để nương tựa và có h́nh ảnh người mẹ vắn số của tôi trong ḷng để thương nhớ và an ủi rồi . Tôi tự nói nếu một ngày nào đó khi vợ chồng tôi về già, nếu chúng tôi có được một phần nào điểm son thánh thiện của bố tôi, th́ đó là h́nh ảnh gương mẫu mà bố tôi đă dậy cho chúng tôi vậy.

Lưu-An ( Suisse , May 2001 )
( Để kính tặng hương hồn mẹ tôi, người mẹ VN muôn đời đáng thờ phượng. Để kính tặng bố tôi, người bố ít học, quê mùa nhưng đầy thánh thiện. )