どこかで誰かが きっと待っていてくれる

雲は焼け道は乾き陽はいつまでも沈まない

心は昔死んだ

ほほえみには会ったこともない きのうなんか知らない

きょうは旅をひとり けれどもどこかで

おまえは待っていてくれる

きっとおまえは 風の中で待っている…*

Trong tiếng Nhật có một từ khi nghe lần đầu tôi cảm thấy buồn vời vợi - Đó là "kogarashi".

Người  Nhật dùng từ nầy rất thường. Nhiều bài thơ, bài ca, "haiku" có từ "kogarashi". Về điện ảnh bắt đầu từ năm 1972 đài TV Fuji có cho ra một loạt phim jidai-geki (時代劇 - phim samurai) do Ichikawa Kon (市川崑) làm giám đốc dựa theo tiểu thuyết của Sasazawa Saho (笹沢佐保 ), đó là "Kogarashi Monjiro"( 木枯し紋次郎)(1). Phim nầy có bài "theme song" rất trầm lãng, nó bắt đầu qua lời ca "Doko ka de dare ka ga kitto matte ite kureru..."(nơi nào đó chắc có ai đang chờ ta...).

(nghe nhạc xin click vào: http://www.youtube.com/watch?v=Q0HyUbGD0Kw )

 

(Ohio biking route – November/HVB )

"Kogarashi" có thể viết là "木枯し" - "木'' là "mộc" và "枯" là "khô" của Hán tự, tức là "cây + khô". Nhưng thật ra từ "kogarashi" là để chỉ những luồn "gió lạnh làm khô cây và lá".

Mùa vãn thu hay sơ đông là lúc "kogarashi" xuất hiện, vì thế "kogarshi" cũng thường được dùng như một tiết ngữ (節語) trong văn chương Nhật để nói về mùa đông sắp đến.

Người Nhật còn có 1 cách viết khác cho "kogarashi", đó là "凩". 凩 là một phức tự giữa chữ "phong" (風・gió - viết theo lối thảo) và "mộc"(木) - một made-in Japan "Kanji" (漢字・Hán tự), hay quốc tự Nhật Bản.

Trên đài TV và báo chí vào mùa Thu người ta sẽ cho biết lúc nào là "kogarashi ichiban" (木枯し一番). Đây là ngọn gió "Bấc" đầu mùa làm cho ta cảm thấy rét lạnh đột ngột, nghe xong tự nhiên muốn nâng cái cổ áo "măng tô"  lên cao một tí. Nhưng thật ra, dù là gió bấc có thổi về đi nữa, mùa đông không hẳn sẽ ở lì nơi đây. Sơ đông là lúc giao thời, vì thế giữa những ngày lạnh ta sẽ có vài ngày nắng ấm. Người Nhật gọi đó là "koharu-bi" (小春日・tiểu xuân nhật) hay "koharu biyori" (小春日和・tiểu xuân nhật hòa). "Tiểu xuân" vốn là tên tháng 10 của Âm lịch. "Koharu-biyori"  là những ngày có nắng ấm giữa mùa giá lạnh như "Indian summer" của Mỹ.  Nếu là nắng "đẹp" dưới bầu trời xanh ngát thì người Nhật lại gọi là "akibare" (秋晴れ・ thu tình; "tình" là tạnh hay trong sáng).

(ảnh của Deborah Klein - thanks)

Khi cơn gió "kogarashi" thổi về, muôn vật cũng bắt đầu thay đổi. Loài chim trú đông thay long đổi áo cất cánh lên đường bay về vùng ấm áp. Con bướm "monarch" của Bắc Mỹ  sau bốn đời lang thang sẽ chập chờn theo gió Nồm làm chuyến qui hương dài 2500 miles về xứ Mễ Tây Cơ. Trên đường chim và bướm thỉnh thoảng ngoáy cổ lại nhìn cái ánh nắng vàng diệu của buổi chiều Thu với muôn ngàn xót xa...

Về đêm "kogarashi" mang tin không lành đến cho loài thiếu chân thiếu cánh. Cái lạnh của nó sẽ làm cho lá cây càng ngày càng vàng vọt dưới ánh nắng của những ngày "koharu biyori". Trong cơ thể con người, hormone sẽ thay đổi. Người ta trở nên mơ mộng và lãng mạng vì mức  "dopamine"  đột tăng…. Rồi họ cùng nhau kéo đi xem lá đỏ - cái mà người Nhật gọi là "momijigari" (紅葉狩り) và người Mỹ gọi  là "leaf peeping". Phần tôi thì chờ cho có được những ngày đẹp trời "koharu biyori" để lên đường đi du ngoạn như "Kogarashi Monjiro" (木枯し紋次郎) - gã "samurai" của Sasazawa.

Trong những bạn nữ nếu có sống ở Nhật và lên xe hoa vào khoảng 1975 (Showa 50), chắc có lần rung động và rưng rưng nước mắt khi nghe bài ca "Kosumosu"(コスモス/秋桜・Thu anh, i.e. hoa cosmos hay Cúc Bướm) do Sada Masashi viết lời và nhạc được cô Yamaguchi Momoe (山口百恵 ) trình bày trước khi xuất giá dưới đây(2).   

http://www.youtube.com/watch?v=Xe5UezkwSxM&feature=fvwrel

秋桜(3)  -  コスモス

さだまさし　作詞/作曲

 

薄紅のコスモスが秋の日の

Usubeni no kosumosu ga aki no hi no

なにげない日溜まりに揺れている

Nanigenai hidamari ni yurete iru

この頃涙もろくなった母が
Kono goro namida moroku natta haha ga

 

庭先でひとつせきをする

Niwasaki de hitotsu seki wo suru

縁側でアルバムを開いては

Engawa de ARUBAMU wo hiraite wa

私の幼い日の思い出を
Watashi no osanai hi no omoide wo

 

何度も同じ話繰り返す

Nando mo onaji hanashi kuri kaesu

 

独り言みたいに小さな声で

Hitori koto mitai ni chiisa na koe de

こんな小春日和の穏やかな日は

Konna koharubi yori no odaya kana hi wa

 

あなたの優しさがしみてくる

Anatano yasashi sagashimite kuru

明日嫁ぐ私に苦労はしても

Ashita totsugu watashi ni kurou wa shitemo

 

笑い話に時が変えるよ

Waraibanashi ni toki ga kaeru yo

心配いらないと笑った

Shinpai ira naito waratta

 

あれこれと思い出をたどったら

Are kore to omoide wo tadottara

 

いつの日も一人ではなかったと

Itsu no hi mo hitori de wa nakatta to

 

今さらながらわがままな私に

Imasara nagara wagamama na watashi ni

唇噛んでいます

Kuchibiru kande imasu

明日への荷造りに手を借りて

Ashita he no nidukuri ni te wo karite

 

しばらくは楽しげにいたけれど

Shibaraku wa tanoshige ni itakeredo

 

突然涙こぼし元気でと

Totsuzen namida koboshi genki deto

何度も何度も繰り返す母

Nando mo nando mokuri kaesu haha

ありがとうの言葉をかみしめながら

Arigatou no kotoba wo kamishime nagara

生きてみます私なりに                                                   Ikite mimasu watashi nari ni

こんな小春日和の穏やかな日は                                               Konna koharubi yori no odaya ka na hi wa

もう少しあなたの                                                         Mou sukoshi anata no

子供でいさせて下さい

kodomo de Isasete kudasai

(Huỳnh văn Ba - Mùa Kogarashi 2012)

 

-----------------

*Bài theme song "Dare ka ga kaze no naka de" (誰かが風の中で) - lời của Wada Natto (和田夏十), nhạc của Komuro Hitoshi (小室等) , do Kamijo Tsunehiko (上条恒彦 ) ca

http://www.youtube.com/watch?v=Q0HyUbGD0Kw

(1) do Sugawara Bunta (菅原 文太) đóng vai

(2)  Nếu mở link không được xin nghe tác giả của bài nhạc tự ca qua:

http://www.youtube.com/watch?v=B-netFR86Ro&feature=related

(3)  Bản dịch:   "Hoa Cosmos"

Đóa hoa hồng cosmos vô tư

Đẩy đưa dưới nắng vàng Thu

Sao mắt Mẹ thường đẫm lệ

Đi tìm gốc ngồi trong sân

Mở xem an-bum bên cạnh

Thuở  ấy con còn bé thơ

Chuyện xưa mẹ kể đi mãi

Thỏ thẻ tự nhủ với mình

Giữa một ngày Thu nắng đẹp

Hiền hòa người mẹ của tôi

Mai đây con lên xe hoa

Dù cực cũng phải vui cười

Xin mẹ đừng quá âu lo...

Cố ôn kỷ niệm ngày qua

Lúc nào mẹ cũng bên cạnh

Dù là đứa con bướng bỉnh

Cắn môi trầm nghĩ thiết tha

Mai đây con đi lấy chồng

Hành trang mẹ giúp một tay

Đột nhiên nước mắt chảy dài

Bao nhiêu lời mẹ dặn dò

Ơn mẹ giữ  tận đáy lòng

Con vẫn sống vui mẹ thấy?

Trong một ngày "Koharu" nắng đẹp

Lần nữa con xin khẩn cầu

Cho con làm con của mẹ.....